بررسي تأثير غناي حسي برتسهيل مسيريابي - جهت ‌يابي كاربران در ايستگاه‌هاي حمل‌ و نقل ريلي شهرتهران؛ نمونه موردي: ايستگاه مترو ميدان ولي‌ عصر

حمل ‌و نقل ريلي ايران، به‌ دليل رويكرد عملكردمحور و مبتني برحس‌بينايي صرف، علي‌رغم مزاياي فراوان آن، تنها امكان بهره‌مندي طيف خاصي ازكاربران را ازاين سامانه مفيد انبوه‌بر، فراهم نموده است. اين نقص، آسيب‌هايي همچون حس سرگشتگي وعدم سهولت مسيريابي-جهت‌يابي و... را براي كاربران به‌همراه داشته است. به‌نظر مي‌رسد، اين آسيب‌ها بيش ازهمه ريشه در عدم توجه به‌ساير حواس و افزايش غناي‌حسي كاربران به‌واسطه نوع طراحي مؤلفه‌هاي معماري و اطلاعاتي دراين فضاها دارد. لذا تحقيق حاضربا هدف دستيابي به‌راهكارهاي تسهيل وبهبود عملكرد مسيريابي-جهت‌يابي مبتني برافزايش غناي‌حسي كاربران درايستگاه‌هاي حمل‌ونقل‌ريلي شهرتهران، به‌روش توصيفي-تحليلي، ازنوع همبستگي انجام شده است. حوزه پژوهش، ايستگاه‌هاي مترو تهران و جامعه‌آماري آن كاربران ايستگاه‌ها به‌روش تصادفي هدفمند بوده است. نمونه تحقيق، ايستگاه ميدان‌ولي‌عصربه دليل مقياس عملكردي و اهميت ايستگاه، تقاطعي وعميق بودن، طيف كاربران متنوع، نوع معماري خاص و نزديكي به رويكرد پژوهش انتخاب شده است. داده‌ها، ازطريق ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺑﺴﺘﻪ‌ﭘﺎﺳﺦ كاربران‌گردآوري شده است. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ، محقق ساخته بوده كه روايي‌محتوايي آن ازطريق تحليل عاملي و پايايي آن با محاسبه آلفاي‌كرونباخ، تأييد شد. ايستگاه نمونه در مرحله اول، به شيوه نحو فضا در محيط نرم‌افزار DepthmapX تحليل شده است. در مرحله دوم با اجراي پرسشنامه مصور و ايجاد شرايط حسي‌خاص(ايجاد تصويرذهني مناسب كاربران به وسيله نمايش فيلم، ايجاد محرك‌هاي حسي بويايي، چشايي، لامسه، بينايي وشنوايي)، توسط كاربران، مورد سنجش قرار گرفت. دراين تحقيق طراحي مبتني برغناي‌حسي(متغيرمستقل)؛ مؤلفه‌هاي‌اطلاعاتي و‌معماري(متغيرهاي وابسته‌مياني) و مسيريابي-   جهت‌يابي(متغير وابسته نهايي) است.  داده‌هاي گردآوري شده به‌روش‌ تحليل‌مسير، مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفت. افزايش ضرايب‌مسير از 0.435 به 0.536 و 0.571 به‌واسطه تأثير غناي‌حسي بر مؤلفه‌هاي اطلاعاتي و معماري درايستگاه نمونه، فرضيه پژوهش را تأييد نمود و نتايج نشان داد كه، ضريب تأثير غناي‌حسي برمؤلفه‌هاي اطلاعاتي(0.462) و بر مؤلفه‌هاي معماري (0.531) است. همچنين مؤلفه‌هاي‌اطلاعاتي با ضريب(0.218) و مؤلفه‌هاي‌معماري با ضريب (0.256)، بر تسهيل فرآيند مسيريابي-جهت‌يابي كاربران تأثيرگذار است. درواقع اين‌گونه مؤلفه‌ها، از پيچيدگي فضا مي‌كاهد.