تعيين عوامل موثر بر ارتقاء «هويت ‌مكاني» در رابطه با خانه؛ مورد مطالعه: بافت‌ هاي مسكوني اردبيل

هويت ‌مكاني به عنوان وجه سمبليك - عاطفي تعلق به مكان، سطحي از تعلق عاطفي را شامل مي‌شود كه در آن، فرد مكان را از‌جمله شاخصه‌هاي هويتي خود محسوب مي‌كند. خانه انسان، از جمله مكان‌هايي است كه تاثير قابل‌توجهي بر هويت او دارد. از رهگذر تاثير بر هويت، مي‌توان انتظار داشت كه خانه در صورت احراز شرايطي كه منجر به شكل‌گيري تعلق عاطفي در انسان شود، بر هويت مكاني او نيز موثر باشد. از آنجاكه تامين ايده‌آل‌‌ها‌ي انسان موجب برانگيخته‌شدن عواطف مثبت در او مي‌شود، ‌توجه به ايده‌آل‌‌ها‌ در رابطه با مكان را نيز مي‌توان زمينه‌ساز ايجاد تعلق ‌عاطفي نسبت به آن دانست. با توجه به اينكه خانه يك مكان است، ايده‌آل‌‌ها‌ي مختلف در رابطه با خانه در قالب مولفه‌هاي ماهوي آن به عنوان يك مكان، قابليت طبقه‌بندي و شناسايي دارند. بر اين اساس، هدف مطالعه حاضر تدوين مولفه‌هاي موثر بر هويت‌مكاني در رابطه با خانه بر مبناي نگاه به آن به عنوان «مكان» و با توجه به ضرورت شكل‌گيري تعلق عاطفي است. و در راستاي بررسي چگونگي اثرگذاري مذكور، مدلي نظري تدوين شده و مورد تحليل قرار گرفته‌است. مشاركت‌‌كنندگان پژوهش را اهالي بافت‌هاي مسكوني مختلف شهر اردبيل شامل: بافت كهن (محلات تاريخي)، شهرك‌هاي نوساز و بافت حاشيه‌اي تشكيل داده‌اند. روش پژوهش از نوع پيمايشي – همبستگي بوده ‌است و از روش تحليل عامل تاييدي در تدوين مقياس سنجش، و از روش مدلسازي معادلات ساختاري به منظور تحليل داده‌ها و روابط استفاده شده ‌است. مطابق با يافته‌ها، انطباق خانه با ايده‌آل‌هاي ساكنين در سه حوزه: ساختار فيزيكي، فعاليت‌ها و مفاهيم (مولفه‌هاي ماهوي خانه)، بر ارتقاي سطح هويت‌مكاني آنان نسبت به خانه موثر است. از ميان اين ايده‌آل‌ها، دستيابي به روابط خانوادگي رضايت‌بخش و شان‌اجتماعي مطلوب به ترتيب بيشترين اثرگذاري را دارند. براي ارتقاء هر دو عامل مذكور، تامين رضايت عملكردي ساكنين ضروري است كه خود به انطباق خانه با ايده‌آل‌‌ها‌ از نظر وسعت، وابسته است.