اثر سطوح مختلف موليبدن بر برخي صفات بيوشيميايي و تجمع نيترات در گياه اسفناج (Spinacea oleracea L)

نگراني قابل توجهي در مورد بروز بيماري‌هاي ناشي از مصرف سبزي‌هاي حاوي نيترات و نيتريت زياد مانند اسفناج وجود دارد و اين هنگامي اتفاق مي‌افتد كه ميزان جذب نيترات از ميزان مصرف آن توسط گياه فراتر رود. در اين پژوهش اثر سطوح مختلف موليبدن بر ميزان انباشت نيترات در اسفناج در شرايط كشت بدون خاك بررسي شد. اين مطالعه به‌صورت يك آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي در سه تكرار انجام گرديد. فاكتور اول شامل نيترات به‌صورت نمك نيترات كلسيم در سه سطح شامل صفر (نيترات هوگلند)، 10 و 20 درصد نيترات هوگلند و فاكتور دوم نيز شامل غلظت موليبدن به‌صورت نمك موليبدات سديم در چهار سطح شامل صفر، 0/5، 1/5 و 3 ميكرومولار بودند. صفات بيوشيميايي مورد مطالعه شامل (pH، اسيديته قابل تيتراسيون و مواد جامد محلول) و عناصر غذايي (نيتروژن، فسفر، آهن، پتاسيم و موليبدن) ميزان نيترات و فعاليت آنزيم نيترات ردوكتاز در ريشه و برگ بودند. براساس نتايج اسيديته قابل تيتراسيون، مواد جامد محلول و pH با افزايش موليبدن تا سطح 3 ميكرومولار افزايش يافت، اما كاربرد هم‌زمان موليبدن و نيترات اثر معني‌داري بر صفات مذكور نداشت. بيش‌ترين ميزان نيترات برگ (2474/3 ‌گرم در كيلوگرم وزن تر) و ريشه (9191/2 گرم در كيلوگرم وزن تر) در تيمار تركيبي نيترات 20 درصد و موليبدن شاهد مشاهده گرديد. از طرفي بيشترين ميزان فعاليت آنزيم نيترات ردوكتاز برگ در موليبدن 3 و 1/5 ميكرومولار و هر سه سطح نيترات بود. بيشترين ميزان عناصر نيتروژن (3/14 درصد)، فسفر (0/064 درصد)، آهن (0/004 درصد) و پتاسيم (0/78 درصد) در تيمار تركيبي موليبدن 3 و نيترات 20 درصد اضافي مشاهده گرديد و ميزان عنصر موليبدن در تيمار موليبدن 3 ميكرومولار و نيترات شاهد در بيش‌ترين حالت خود (0/549 ميلي‌گرم در كيلوگرم) بود. به‌طور كلي كاربرد موليبدن در محلول غذايي اثر كاهنده روي تجمع نيترات و اثر افزاينده روي فعاليت آنزيم نيترات ردوكتاز در داخل گياه اسفناج داشت، بنابراين افزودن 3 ميكرومولار موليبدات سديم به محلول غذايي هوگلند در سيستم هيدروپونيك براي توليد اسفناج جهت دست‌يابي حداقل ميزان انباشت نيترات توصيه مي‌گردد.