منظر روستايي: مرور نظام‌مند مفاهيم و زمينه‌هاي موضوعي

اغلب پژوهش‌ها و گزارش‌هاي تخصصي بر نقش مهم روستاها در صيانت از ارزش‌هاي محيطي و جلوه‌هاي فرهنگي و بومي تاكيد دارند. از ديدگاه معماري منظر و در فرايند ارتقاء كيفيت منظر روستايي در ايران، ظرفيت‌هاي طبيعي و توان محيطي روستا كمتر مدنظر قرار گرفته است. هدف اين مقاله، ارائه بخشي از نتايج مطالعات در زمينه شناخت منظر روستايي و معرفي ارزش‌ها و برخي از ويژگي‌هاي اصلي آن بويژه در ايران است. براين اساس، يافته‌ها و آموزه‌ها با استفاده از روش «مرور نظام‌مند» و با تاكيد بر دو جنبه «چارچوب كلي مفاهيم مرتبط با حوزه منظر روستايي» و «ارتباط معنايي ميان دو حوزه منظر روستايي و طبيعت‌‌گردي متكي بر سكونتگاه‌هاي روستايي» طبقه‌بندي و بررسي شد. در اين مورد با استفاده از پايگاه داده‌هاي معتبر علمي و بهره‌گيري از بيانيه پريزما، مستندات مرتبط با «منظر روستايي» در برگيرنده جنبه‌هاي كالبدي و محيط طبيعي انتخاب شدند. سپس با استخراج و گزينش كليدواژه‌هاي كلي و تحليل محتوايي داده‌ها، سه واژه/مفهوم اصلي اكولوژي ‌منظر، منظر فرهنگي و برنامه‌ريزي منظر در حوزه موضوعي منظر روستايي و مرتبط با تخصص معماري منظر شناسايي و تبيين شدند. بعلاوه، گردشگري روستايي كه يكي از موضوعات مهم در برنامه‌ريزي منظر است، به عنوان مفهوم موثر در ارتقاء كيفي منظر در فرايند توسعه روستايي ارزيابي و معرفي شد؛ يك مفهوم كلي كه مي‌تواند در انجام پژوهش‌هاي تخصصي آتي در حوزه روستا و زمينه‌هاي مشترك معماري، منظر و گردشگري مورد توجه واقع شود.