تحليل مؤلفه‌هاي تاب‌آوري منطقه‌اي در برابر مخاطرات لرزه‌خيزي؛ بررسي موردي: استان تهران

يكي از نيازهاي شهرها و مناطق براي مواجهه با مخاطرات طبيعي، نحوۀ مديريت بحران با استفاده از مفهوم تاب‌آوري است كه يك مفهوم مقياس‌پذير است و مي‌بايست قلمرو وسيع‌تر منطقه را دربرگيرد. امروزه مطالعات اندكي درخصوص تاب‌آوري منطقه‌اي در برابر مخاطرات طبيعي انجام‌ گرفته است، لذا پژوهش حاضر سعي به بررسي اين مفهوم در سطح منطقه دارد. با توجه به سوابق تاريخي فعاليت گسل‌ها، استان تهران در آينده با زلزله‌اي عظيم مواجه خواهد شد. هدف از پژوهش حاضر، تحليل مؤلفه‌هاي تاب‌آوري منطقه‌اي در برابر مخاطرات لرزه‌خيزي استان تهران است. ازآنجايي‌كه براي دستيابي به ويژگي‌هاي مناطق تاب‌آور در برابر مخاطرات لرزه‌خيزي، به شاخص‌هايي جامع نياز است، لذا با در نظرگيري مدل‌هاي جامع در مطالعات نظري و تجربي، شاخص‌ها در قالب مدل تلفيقي (BRIC, DROP, CDRI, MDFR, UNISDR, PEOPLES, RIM) استخراج شدند. روش جمع‌آوري اطلاعات در شاخص‌هاي عيني (كمي) و ذهني (كيفي)، روش مطالعات اسنادي و استفاده از پرسش‌نامه الكترونيكي است. جامعۀ آماري، ساكنين استان تهران هستند كه حجم نمونه با فرمول كوكران در كل استان، 384 نفر برآورد شده است و براي تقليل شاخص‌ها و يافتن مؤلفه‌ها، با روش تحليل عاملي اكتشافي و نرم‌افزار SPSS، شاخص‌ها به 23 مؤلفه تقليل يافتند و با محاسبه شاخص مركب ازطريق مجموع امتياز ابعاد عيني و ذهني و نحوه توزيع فضايي آن در نرم‌افزار ArcGIS مورد بررسي قرار گرفت و ميزان ارتباط و تأثير هريك از مؤلفه‌ها بر تاب‌آوري منطقه‌اي استان تهران ازطريق تحليل رگرسيون خطي (آزمون معناداري R2 برابر 0.54)، براي مؤلفه‌هاي ذهني و ازطريق ميانگين امتيازات عاملي، براي مؤلفه‌هاي عيني انجام شد. نتايج حاكي از آن است كه نيمي از استان تهران داراي تاب‌آوري اندكي است و درصورت وقوع زمين‌لرزه در هريك بالأخص شهرستان تهران كه پايتخت را دربردارد، تاب‌آوري اندكي را از خود نشان خواهند داد كه تبعاتي را در پي دارد.