جستاري در هرمنوتيك معنايي ترجمه برخي واژگان سوره آل عمران نزد مفسران قرون متقدم

مخالفت هاي شديد با ترجمه قرآن پس از عصر نزول و محدود و مشروط شدن آن در چارچوب معناي ظاهري و تحت اللفظي از يك سو و شكل گيري اولين ترجمه هاي اين كتاب مقدس به زبان فارسي كهن از سوي ديگر؛ اين مسائل مهم را به ذهن متبادر كرد كه مفسران و مترجمان قرون اوليه در آن فضاي تحريم و ناروايي ترجمه، آيات قرآن به ويژه الفاظ و اصطلاحات سوره آل عمران را با چه مباني و ملاك هايي ترجمه كرده اند؟ و آيا تنها با تكيه بر معاني ظاهري مي توان به لايه هاي معنايي آيات راه يافت و ترجمه اي مطلوب را به مخاطبان قرآن ارائه داد كه در راستاي رسالت جهاني قرآن بتواند پاسخگوي نيازهاي انسان عصري باشد؟ در اين مقاله به روش تحليلي- توصيفي، و با استفاده از معتبرترين منابع ترجمه قرآن به زبان فارسي كهن به بررسي و تبيين اين مسئله بر اساس تئوري هرمنوتيك معنايي پرداخته شده است. واكاوي ها نشان مي دهند كه گرچه مفسران و مترجمان متقدم، در ترجمه كلام وحي، شيوه هاي مهم و متفاوتي را به كار برده اند؛ اما آنچه كه مرتبت و جايگاه اين آثار را عظمت بخشيده و در انتقال پيام و مفاهيم آيات، نقشي تاثير گذار داشته، اهتمام آنها به برداشت هاي چند معنايي - هرمنوتيك معنايي- در ترجمه الفاظ و اصطلاحات قرآني است؛ موضوعي كه نظريه تحت اللفظي بودن ترجمه هاي قرآن در ده قرن اوليه پس از عصر نزول را به چالش مي كشد؛ ولي از ديد محققان و انديشمندان قرآني مغفول مانده است.