تحليل مسئله شر در دستگاه الهياتي-اخلاقي اسپينوزا با تاكيد بر بيماري كرونا

از آنجايي كه اسپينوزا معتقد است هر فعلي در جهان، حالتي از حالت‌هاي جوهري واحد يا خداوند است و تفاوت افعالِ مختلف، به تفاوت آنها در نحوه صدورشان از جوهر بازمي‌گردد، خير و شرّ اموري نسبي خواهند بود و در نتيجه تلقي كرونا به عنوان يك شرّ مطلق منتفي است. چنين تفكري، محصول تصورات موجود محصور در تنگناي مكان و زمان است كه جز سود خويش نمي‌جويد و در نتيجه شرّ- در اينجا كرونا- را كه امري عدمي است به چيزي عيني و مطلق مبدل مي‌كند كه با مفاهيم بد، آشفتگي، زشتي و شرارت بيان مي‌شود، ولي به خداوند تسرّي دادنِ آنچه كه از اين منظر ديده مي‌شود، سبب پنهان ماندن عظمت او از چشم خِرَد خواهد شد. از نظر اسپينوزا، آدمي به عنوان حالتي از حالات نامتناهي جوهر، سخت كوچك و ناچيز است، ولي در عين حال، به علت بهره‌وري از خرد كه او را به آن ديدن توانا مي‌سازد، بزرگ است.كرونا به آدمي آگاهي محدوديت خويش را در برابر خداوند و طبيعت مي‌نماياند و اين آگاهي به محدوديت، خود عنصري از نيك‌بختيِ درخدا بودن است كه اگر نبود، چنين آگاهي‌اي محقق نمي‌گرديد. از سوي ديگر، چون از نظر اسپينوزا هر چيزي كه باعث شود انسانها با هم در توافقي جمعي زندگي كنند، سودمند است و برعكس، اختلاف در مدينه شرّ است، مي‌توان گفت، كرونا تا آنجا كه باعث اين توافق و همدلي در جوامع، بالأخص جوامع مسلمان و اخلاقي شده، خير است.