نقش فرازباني نگاره‌هاي مكتب اصفهان در بازنمايي غم دوري از جابلقا

فرازبان در اصطلاح به معناي كاربرد گفتار بدون استفاده از لغات است؛ از اين تعبير در پديدارشناسي مفهوم جابلقا در نگاره-هاي مكتب اصفهان بهره گرفته شده و بدين منظور سه نگاره از نگاره‌هاي مكتب اصفهان از آثار رضا عباسي و فرزندش محمدشفيع عباسي به صورت آگاهانه برگزيده شده تا با بررسي آنها عناصري را كه در پيشبرد اين مفهوم ياري مي‌رسانند شناسايي كند. مقاله از نوع كيفي بوده و به روش استقرايي و رويكرد توصيفي –تحليلي نگاره هاي مكتب اصفهان را مورد ارزيابي قرار داده است. در نگاره‌هاي مورد مطالعه سه حالت متفاوت از تمناي بازگشت (غربت همت و نبود محرم اسرار در نگاره يك- عزم در تغيير شرايط و فرار از شرايط كنوني در نگاره دو- حس درماندگي و انفعال و عدم تمايل به تغيير وضع موجود در نگاره سه) يافت شد. در مجموع به نظر مي‌رسد كه به دليل ارتباط دربار صفوي با كشورهاي اروپايي و نقل و انتقال نقاشان و نقاشي‌هاي غربي به پايتخت صفوي، ظهور نگاره‌هايي تك شخصيتي با بيان حالات روحي و رواني خاص (نشانگر افزايش فرديت و تشخّص هنري هنرمند) ملاحظه شد؛ كه واگويه‌هاي دروني نگارگر را در قالب تصوير عرضه داشته‌اند.مقاله حاضر مستخرج از رساله دكتري نويسنده اول، با عنوان رويكرد فرازباني در بازنمايي مفاهيم عرفان عملي: تبيين مراتب معنوي و بصري در نگارگري است كه به راهنمايي دكتر حسن بلخاري قهي و دكتر ميناصدري در دانشكدگان هنرهاي زيبا، دانشگاه تهران در دست انجام است.