تحليل قاعده حسن وضع در كتيبه هاي كوفي تزئيني منقوش به روش شابلوني بر حاشيه داخلي سفالينه هاي گلابه اي دوره ساماني

آنچه كتيبه‌هاي حاشيه داخلي سفالينه‌هاي گلابه‌اي (به قلم كوفي تزئيني با روش قالبي) را از ساير كتيبه‌هاي كوفي تزئيني متمايز مي‌كند سطح مقعر آن‌ است؛ زيرا با كاهش قطر بستر، كرسي‌هاي افقي مدور شده و عناصر به پرسپكتيو مي‌روند. از اين رو قاعده «حسن‌ وضع» تحت‌‌الشعاع قرار مي‌‌گيرد. بنابراين تحليل ساختاري كتيبه‌‌هاي كوفي تزئيني سفالينه‌‌هاي گلابه‌‌اي ساماني بر اساس اصول خوشنويسي و مباني كتيبه‌‌نگاري بر پايه قاعده «حسن وضع» جهت شناخت ارزش‌‌هاي بصري و درك وجوه زيبايي‌‌شناسي و كيفيات بصري آن‌ها، هدف اصلي اين مقاله است. پژوهش حاضر همچنين به دنبال پاسخ به اين دو پرسش است كه كتيبه‌هاي كوفي تزئيني سفال‌هاي گلابه‌اي خراسان بر اساس «حسن وضع» چه ساختار و ويژگي‌‌هايي دارد؟ و اين خصايص چه تأثيري بر كيفيت بصري و زيبايي كتيبه‌ها داشته ‌است؟ در همين راستا مقاله پيش رو با رويكردي توصيفي-تحليلي و از طريق مطالعات كتابخانه‌اي، به تحليل 17 نمونه از اين كتيبه‌ها پرداخت. در نهايت اين نتيجه حاصل شد كه حسن هم‌نشيني مفردات و پيوند آن‌ها با آرايه‌هاي گياهي و هندسي، موافق اصول كرسي‌بندي انجام شده است. پاي‌بندي نظام نوشتاري و تزئيني به كرسي و تركيب‌بندي جزئي، به تكرار، تقارن، تعادل، توازن و ضرب‌آهنگ انجاميده كه در نهايت به تركيب‌بندي كلي مطلوبي منجر شده است.