تبيين ماهيت اجتماعي تربيت معنوي در اسلام؛ بر اساس ابعاد اجتماعي عبادت در ديدگاه آيت الله جوادي آملي

براي انسان مدرن، معنويت تا حد زيادي حالت فردگرايانه پيدا كرده است؛ به گونه‎اي كه غالبا يك نياز عاطفي و روان‎شناختي محسوب مي‎شود و آرامش، عشق و شادي براي فرد به ارمغان مي‎آورد. اما به نظر مي‎رسد كه تربيت معنوي در اسلام ماهيتي اجتماعي داشته‎باشد. در اسلام، با عنايت به اصالت معنويت، تمامي آموزه ها، در پي تقويت نگاه معنوي و پرورش معنويت در انسانهاست و هدف اين است كه انسان ها را متوجه جهان حقيقي و معنوي بكند؛ حتي آموزه هايي كه ظاهرا در پي تنظيم امورات مادي انسان هاست. اما به طور ويژه، عبادات به معناي خاص كه مستقيما ارتباط ميان انسان و خداوند را شكل مي دهند، از قوي ترين روش‎هاي تقويت معنويت محسوب مي شوند و بخش زيادي از نيازهاي معنوي را تامين مي‎كنند. لذا از طريق تبيين ماهيت اجتماعي عبادات فردي، مي‎توان ماهيت اجتماعي تربيت معنوي را بهتر درك نمود. هدف از انجام تحقيق حاضر، اين است كه نشان دهد بر اساس ديدگاه آيت‎الله جوادي‎آملي حتي عبادات  به اصطلاح فردي، مشحون از جنبه‎هاي اجتماعي هستند و در خصوصي‎ترين ارتباطات انسان با خدا نيز، آدمي با هويت جمعي نزد خداوند حاضر مي‎شود. بر اساس تحليل محتواي كيفي دو كتاب حكمت عبادات و  دانش و روش بندگي، هشت مولفه اصلي با تم اجتماعي براي عبادات به دست آمد: بودن با جمع، محبت و خيرخواهي عمومي و پيوندهاي اجتماعي، حمايت مالي از قشر نيازمند جامعه، رذيلت‎زدايي اخلاقي اجتماعي، تعامل اخلاقي اجتماعي، حق گرايي و دفاع از حق و حقيقت، دفاع از كشور و بصيرت سياسي و تلاش جهاني.