بازخواني تطبيقي محرك نخستين و ويژگي‏هاي آن از ديد ارسطو و ابن‏سينا

يكي از محوري‏ترين موضوعات فلسفه، حركت مي‏باشد كه تأثيرات شگرفي در ديگر علوم داشته است. در كنار تبيين حركت از سوي فلاسفه، نياز آن به محرك، مهم‏ترين بخش اين موضوع است. فيلسوفان همواره دو نگاه به اين امر داشته‏اند. برخي حركت را در جهان هستي رد مي‏كنند و به ثبات و سكون معتقدند و برخي ديگر، جهان هستي و پديده‏هاي آن را پيوسته در حال حركت مي‏دانند. ارسطو و ابن‏سينا با روش برهاني و عقلاني، به تبيين حركت در جهان هستي و پديده‏هاي آن پرداخته و محرك حركت را عاملي بيروني در نظر مي‏گيرند كه خود دچار دگرگوني نيست و علت حركت ديگر پديده‏هاست و آن را محرك نخستين مي‏نامند. در ديدگاه هر دو، شوق و اشتياق پيوند ميان متحرك و محرك مي‏باشد كه ارسطو بر پايه‏ي آن تنها به محرك نخستين باور دارد و براي اثبات آن، برهان حركت را مي‏آورد؛ ولي ابن‏سينا افزون بر اينكه به محرك نخستين باور دارد و عامل حركت بودن براي ديگر پديده‏ها را براي آن تبيين مي‏نمايد، از محرك نخستين به عنوان خالق و علت موجِده ياد مي‏كند و در اين زمينه از ارسطو فاصله مي‏گيرد. هر دو فيلسوف، محرك نخستين را سرمدي و جاودانه، واحد، بسيط، ضروري الوجود، زنده، سرچشمه‏ي خير، نيكي، لذت و ابتهاج مي‏دانند و اين ويژگي‏ها را با دليل و برهان براي آن اثبات مي‏نمايند.