تحليل انتقادي مقالات فارسي در بازتاب وضعيت زنِ عربِ پيشا اسلامي

بحث زنان و مسائل مربوط به آنان در جامعه عرب پيش از اسلام از موضوعات مورد توجه محققان و پژوهشگران ايراني در سال هاي اخير بوده و دهها مقاله در نشريات پژوهشي به چاپ رسانده‌اند. آنچه اهميت دارد چگونگي بازتاب وضعيت زن ِعرب پيشااسلامي در اين دست از پژوهش‌هاست. تحليل انتقادي اين مقالات هم زواياي نگرش محققان به وضعيت زنان در اين دوره ــ با وجود تقسيم‌بندي جامعه‌ي عرب به قبل و بعد از اسلام كه نشانگر نوعي گذار به خصوص در ارتباط با وضعيت زنان هست ــ را نشان دهد و هم مشخص مي‌كند كه آنها تا چه حد دستاورد و يافته‌اي جديدي فارغ از رويكردهاي كليشه‌اي به جامعه علمي عرضه كرده‌اند. به اين منظور، مقاله پيش رو با روش تحليل تاريخي و با الهام از روش تحليل محتوا در استخراج مفاهيم و مقوله‌ها به بررسي موضوع مورد بحث در بيش از سي مقاله كه در دو يا سه دهه اخير چاپ شده‌اند، پرداخته است. يافته پژوهش نشان مي‌دهد محققان در اغلب مقالات با ارائه مفاهيم و مقوله‌هاي تكراري بر پايمال شدن حقوق انساني زنان در اين دوره تاكيد و وضعيت نامناسبي از شرايط زيست اجتماعي آنان كه ناشي از كم توجهي به رعايت اصول علمي و تحقيقي در بررسي شرايط زيست محيطي و فرهنگي جامعه‌ي عرب بدون پيش داوري بوده را به تصوير كشانده‌اند. هر چند در برخي مقالات رويكرد علمي و پژوهشي با استناد به داده‌هاي تاريخي و ادبي وضعيت متفاوت‌تري را نشان ‌مي دهد، اما تعداد اين مقالات نسبت به رويكردهاي كليشه‌اي و نگاه سياه و سفيدي به دوره قبل و بعد از اسلام محدود است.