مطالعه برخي جنبه‌‌هاي زيست‌شناسي توليد مثل ماهي كلمه (Rutilus caspicus Yakovlev, 1870) در سواحل جنوب شرقي درياي خزر

در اين مطالعه برخي جنبه‌‌هاي زيست شناسي توليدمثل ماهي كلمه خزري صيد شده به‌وسيله تورهاي پره در طول سواحل جنوبي درياي خزر در دوره زماني 1400-1398 مورد بررسي قرار گرفت. از مجموع 317 نمونه ماهي صيد شده (144 عدد نر و 173 عدد ماده) نسبت جنسي نر به ماده 1.2:1 به‌دست آمد كه از نظر آماري با نسبت مورد انتظار 1:1 معني‌دار نبود (0.05 p). ميانگين طول چنگالي (انحراف معيار±) 2.63 ± 15.6 (با دامنه 25.5-10.6) سانتي‌متر براي جنس نر و 3.70 ± 18.7 (با دامنه 32.5-11.3) سانتي‌متر براي جنس ماده به‌دست آمد. دامنه و ميانگين وزن براي جنس نر به‌ترتيب 214-18 و 36.20 ± 60.7 گرم و براي جنس ماده به‌ترتيب 502-22 و 74.76 ± 120.5 گرم محاسبه شد. حداقل، حداكثر و ميانگين هماروي مطلق ماهي R. caspicus به‌ترتيب 6707، 51438 و ۹۸۰۰ ± 18773 عدد تخمك برآورد شد. ميانگين هماوري نسبي نسبت به وزن كل و طول چنگالي ماهي كلمه به‌ترتيب 33±152 عدد تخم به ازاء گرم و 367±967 عدد تخم به ازاء سانتي‌متر برآورد شد. ميزان هماوري مطلق ماهي كلمه با افزايش طول و وزن به‌ترتيب با ضرايب تعيين 0.62 و 0.68 افزايش يافت به‌طوري‌كه دامنه ميزان هماوري در دامنه طولي 15.5-14.5 سانتي‌متر برابر با 11807-6707 عدد و در دامنه 32-27 سانتي‌متر برابر با 42693-35813 عدد بود. نتايج نشان داد كه در تمام ماه‌هاي نمونه‌برداري ماهيان ماده كلمه با مراحل 4 و 5 رسيدگي جنسي حضور دارند. مقدار ميانگين طول (چنگالي) بلوغ جنسي (Lm50%) ماهي ماده R. caspicus ۸/۱۳ سانتي‌متر به‌دست آمد. بيش‌ترين مقدار شاخص گنادي (GSI) در جنس نر در ماه بهمن با مقدار ۰۸/7 و در جنس ماده در اسفند با مقدار ۰۶/۱۶ مشاهده شد كه در جنس اخير در فروردين مقدار اين شاخص به ۹۶/۱۵ كاهش يافت. با توجه به اين‌كه اوج مقدار GSI و درصد بالاي مرحله 5 رسيدگي جنسي ماهي R. caspicus در اسفند و فروردين است، مي‌‌توان صيد اين گونه در اين دوره زماني را ممنوع اعلام كرد.