ناكامي در رهايي، فرآيند ترك اعتياد در بين زنان معتاد شهر شيراز

هدف: اين پژوهش به دنبال كندوكاوي در سيستم معناي ذهني زنان معتاد شهر شيراز است. فرآيند ترك در بين زنان معتاد نياز به تحليل و واكاوي عميقي دارد كه جنبه‌هاي گوناگون آن و فرآيند ترك مواد مخدر دقيق تر شناخته شود. بنابراين پژوهش با نظريه زمينه‌اي به دنبال چنين هدفي در بين زنان معتاد شهر شيراز است.روش : منطق تحقيق از نوع پژوهش‌هاي كاربردي است كه با رويكرد كيفي و با استفاده از نظريه زمينه‌اي اشتراوس و كوربين انجام گرفته است. با نمونه‌گيري نظري و نمونه‌گيري هدفمند 17 مشاركت‌كننده انتخاب شده‌اند. داده‌هاي اين بخش با استفاده از مصاحبه عميق و نيمه‌ساختاريافته جمع‌آوري شده و مدت زمان هر مصاحبه حداقل 120 و حداكثر 180 دقيقه بوده است. در اين پژوهش با مراجعه به كمپ‌هاي ترك اعتياد، شامل خورشيد تابان شيراز، مركز راحيل سلامت شهر راز، كمپ ترك اعتياد فرشتگان شيراز، موسسه شايستگان مهر شيراز و زنان معتاد مراجعه‌كننده به مركز كاهش آسيب‌هاي اجتماعي مصاحبه‌ها با زنان معتاد تا اشباع نظري انجام گرفت. مصاحبه‌ها با توجه به مراحل سه‌گانه كدگزاري باز، محوري وگزينشي مورد تجزيه و تحليل دستي قرارگرفتند. جهت افزايش قابليت اعتماد از سه تكنيك مميزي، مقايسه‌ي تحليلي و بررسي توسط اعضاء استفاده شده است. يافته ها: با تحليل مصاحبه‌ها، 65 كد بدست آمده است كه تبديل به 34 مفهوم و در نهايت 15 مقوله شده‌اند. در وابستگي زنان به اعتياد شرايط زمينه‌اي شامل خشونت ساختاري، بي اعتمادي همگاني، خشونت فضايي، فقدان پذيرش تاثيرگذار هستند، در ادامه فرآيند و تلاش براي ترك نيز اين شرايط موثرند. شرايط علي همچون تجربه‌پذيري، خودآگاهي، طرد و انزجار از زيست معتادانه آنها را به سمت فرآيندهاي ترك كشانده است. آنان استراتژي بازانديشي را برگزيده كه از دام اعتياد رهايي يابند. اما براي زنان اين مفاهيم به صورت يك چرخه بر هم اثر دارند و باعث شده فرآيند ترك را به سبب فشارهاي خانواده، جامعه و فرهنگ با چالش‌هاي گوناگوني تجربه كنند. حضور اين مقوله‌ها در زندگي زنان، تجربه ترك را براي آنان سخت كرده است و هر يك تجربه چندين بار ترك داشته‌اند كه با شكست روبه‌رو شده‌اند. بر همين اساس مقوله هسته «ناكامي در رهايي» براي زنان در نظر گرفته شده است كه بيانگر ناتواني زنان در ترك كردن مواد است. مقوله‌هاي محرك‌هاي مصرف مجدد، ترس، ويراني شخصيت، زندگي‌هاي مطرود و ذهن افسرده از پيامدهاي فرآيند ترك در بين زنان است كه تجربه شده است. در نتيجه مقوله‌ها نشان داده‌اند فرآيند ترك براي زنان بدين گونه تجربه شده است. شرايط اجتماعي، خانوادگي و فرهنگي پذيرش زنان به عنوان معتاد را دشوار كرده است و زنان در چرخه اعتياد توان رهايي كمتري دارند.