علامه طباطبايي و امكان تحقق جامعه ديني

بدون ترديد علامه طباطبايي از معدود متفكران معاصري است كه از دو ويژگي برجسته برخوردار بوده است؛ يكي جامعيت نظري ايشان در علوم پايه اسلامي و ديگري پيشگامي در طرح مباحث نو كه در مواجهه با افكار فلسفي غرب به‌وجود مي‌آمد. به همين جهت دور از انتظار نيست كه به برخي مسائل مهم فلسفه سياست نيز پرداخته باشند. البته ايشان كتابي تحت اين عنوان ندارند، اما در مجلدات مختلف تفسير الميزان و رسائلي در باب روابط اجتمايي و رسالت شيعه به موضوعات مختلفي در ساحت فلسفه سياست توجه كرده‌اند. از جمله اين توجهات، پاسخ به اين سؤال است كه با توجه به يك نمونه موفق در اداره جامعه كه تمدن غربي است، چرا بايد دنبال تحقق جامعه ديني بود كه در تاريخ هيچ‌گاه بروز موفقيت‌آميزي نداشته است؟پاسخ به اين سؤال كه شايد در شرايط امروز ايران نيز به‌نحو ديگري مطرح است، نيازمند درك مباني تفكر فلسفي و قرآني ايشان در بعد سعادت فرد و جامعه مي‌باشد. اما اجمالاً علامه ريشه دو گونه نگاه جامعه ديني و تمدن غربي را در اين نكته مي‌دانند كه جامعه ديني حق‌گرا و عقل‌گرا ست و تمدن غربي لذت‌گرا و احساسي است. ازاين‌جهت نقد ايشان به نقد فيلسوفاني نظير «مكين تاير» درباره تمدن غربي مشابهت دارد.در اين مقاله با توجه به نياز امروز ايران به اين مقوله و از طرفي موقف منصفانه علامه در حوزه انديشندگي، به تجزيه و تحليل و نقد أراء ايشان پرداخته شده است.