سياست امنيتي دولت سازندگي؛ گذار از آرمان گرايي به عمل ‌گرايي ژئوپليتيك محور (1376-1368)

اگرچه در دهه ابتدايي انقلاب اسلامي، نشانه‌هايي از «گفتمان آرمان‌گرايي» در سياست خارجي ايران وجود داشت، اما متعاقب استقرار دولت سازندگي در سال 1368، به‌تدريج قرائن بروز تحول در گفتمان مزبور در جهت تمايل به‌سوي اولويت‌بخشي به اهداف داخلي در برابر اهداف فراملي آشكار شد، آنچه كه در قالب كلي «عمل‌گرايي» مورد بحث واقع ‌شده است. در اين ميان سياست امنيتي جمهوري اسلامي نيز با نوآوري‌هاي جديدي مواجه شد. دگرگوني كه محصول شرايط پساجنگ داخلي و تحولات نوظهور منطقه‌اي و بين‌المللي بود و نشانه‌هايي از ظرفيت روشنفكرانه متكي به اجماع (نسبي) ميان تصميم‌گيرندگان را به همراه داشت. پرسش اصلي مقاله عبارت است از: در چارچوب نظام سياست‌گذاري امنيتي دولت سازندگي در بازه زماني 1368 تا 1376، چگونه ميان ملاحظات توسعه‌اي و امنيتي ارتباط برقرار شد؟ فرضيه مورد نظر نيز اين است كه در چارچوب سياست امنيتي، «توسعه اقتصادي» به‌عنوان محوري‌ترين راهبرد سياست امنيتي دولت سازندگي (1376-1368) قرار گرفت و متناسب با اين الگو و نقش ملي، امنيت ملي و توسعه ملي همسان و يكسان تلقي شد. يافته اصلي مقاله نيز اينكه عمل‌گرايي ناظر بر سياست‌گذاري امنيتي دولت سازندگي، فراتر از تجربه‌اي تاريخي، به ظرفيتي روشنفكرانه در بطن نظام مديريتي كلان كشور اشاره دارد كه در شرايط بحراني مي‌تواند دستگير تصميم‌گيرندگان باشد.