بررسي نظري مفهوم دلپذيري در مقياس مطالعات فضاي شهري با كمك روش تحليل محتوا (نمونه منتخب: مطالعات بازه زماني 1998- 2020)

بيان مسئله: دلپذيري ( Conviviality) به عنوان يكي از كيفيت هاي فضاي شهري، از سال 1998 وارد ادبيات جهاني شهرسازي گرديد. با ورود اين مفهوم، اهميت آن به عنوان كيفيتي پايه و پيچيده در مطالعات معدودي مورد توجه قرار گرفت. اما با اين وجود، مدلي مفهومي كه بتواند ابعاد گوناگون تشكيل دهنده ي اين مفهوم در حوزه فضاي شهري را به صورتي جامع ارائه كند، يافت نگرديد. همچنين در حوزه مطالعات طراحي شهري در ايران جايگاه اين كيفيت، با وجود كاربرد گسترده آن در ساير نقاط جهان، هنوز نوپاست. اگرچه اين مفهوم به دليل ارتباط نزديكش با فرهنگ، امري زمينه محور به شمار مي آيد؛ اما شناسايي و استخراج مفاهيم و مقولات مشترك در پيشينه مطالعاتي، قيل از كاربست آن در بستر فرهنگي فضايي خاص، امري ضروري به نظر ميرسد.بنابراين، هدف مقاله پيش رو، شناسايي و دسته بندي مقولات مشترك و سازنده ي دلپذيري و دستيابي به مدل مفهومي عام براي تعريف اين كيفيت در مقياس فضاي شهري از ميان مطالعات جهاني است. پژوهش حاضر بر پايه رويكرد كيفي و با كمك روش تحليل محتوا، به شناسايي 178 مفهوم پايه و دسته بندي 34 مقوله مشترك مستخرج از مجموع 40 مطالعه نظري و عملي معتبر حول كيفيت دلپذيري در مقياس فضاي شهري در بازه زماني 1998 الي 2020، پرداخته است. مهمترين دستاورد اين مقاله، مدلي هشت لايه متشكل از 4 بعد اصلي با توانايي كمي سازي مقولات كيفي دلپذيري در ارزيابي فضاهاي شهري است. با توجه به نتايج مدل نهايي، بعد اجتماعي فرهنگي از ميان ساير ابعاد، مهمترين و پركاربردترين مضمون مشترك در حوزه مطالعات كيفيت دلپذيري به شمار مي آيد.