تبيين رويكرد شناختي - فرهنگي در انطباق با رويكردهاي تكويني به معنا در شهرسازي

بيان مسئله: امروزه معناي محيط از مهم‌ترين موضوعات شهرسازي بوده و مكاتب فكري معاصر همواره به دنبال نظريه‌پردازي «ماهيت معنا و فرايند تكوين آن» در فضاهاي شهري هستند. به نظر مي‌رسد اين مكاتب به دليل فقدان ظرفيت لازم جهت بهره‌مندي از ابتكارات ساير حوزه‌هاي علمي و همچنين نگاه تك‌سطحي به معنا، با كاستي‌هايي همراه هستند. به دليل ماهيت ميان‌رشته‌اي شهرسازي، بهره‌گيري از علوم مرتبط با ساختارهاي شناختي و ادراكي فرد مانند علوم شناختي براي تبيين فرايند تكوين معنا در فضاي شهري، ضروري به نظر مي‌رسد.هدف: هدف اين نوشتار تعميم كاربست مفاهيم مرتبط با شناخت انسان و محيط در حوزه علوم شناختي به حوزه مطالعات محيطي از جمله شهرسازي و كاهش خلأ موجود در مطالعات نظري ميان‌رشته‌اي بين اين دو حوزه است.روش: روش تحقيق در اين مقاله، تطبيقي - تحليلي است كه با تبيين جايگاه رويكرد شناختي-فرهنگي در مقايسه با رويكردهاي پسااثبات‌گرا و پساساختارگرا در حوزه مطالعات شهري، انجام مي‌شود.يافته‌ها: رويكرد شناختي-فرهنگي به لحاظ معرفت‌شناسي و عوامل تكوين معنا در فضاهاي شهري با رويكردهاي پسااثبات‌گرا و پساساختارگرا متمايز مي‌شود. به لحاظ معرفت‌شناسي در رويكرد شناختي-فرهنگي، معنا را به‌طور هم‌زمان در دو سطح فراگير با ذهنيت فرهنگي و در سطح خاص با رويه‌هاي فرهنگي بازتوليد مي‌شود. قابليت‌هاي شناختي-فرهنگي فضاي شهري، تجربه شناختي-فرهنگي فرد از فضاي شهري و نحوه در دسترس بودن/دسترس‌پذيري در يك موقعيت خاص عوامل تكوين معنا در رويكرد شناختي-فرهنگي هستند.نتيجه‌گيري: رويكرد شناختي-فرهنگي به‌عنوان رويكرد پيشنهادي پژوهش با نگاهي چندسطحي و موقعيتي به معنا، كاستي‌هاي موجود رويكردهاي پيشين همچون نگاه تك‌سطحي به مطالعه معنا در مطالعات شهري را پوشش داده و شهرسازي را به‌عنوان دانش موقعيت‌مند فرهنگي معرفي مي‌نمايد