تبيين جايگاه فضاي عمومي شهري در دو انگاره مصرف فرهنگي و توليد اجتماعي فضا

بيان مسئله: نگرش انتقادي به هژموني سرمايه بر روابط انساني در جامعه امروز آنگاه‌كه با فضا پيوند مي‌خورد، وارد محدوده مطالعات شهري شده و موردتوجه واقع مي‌شود. از اين منظر در مطالعه شهري فضا، به‌عنوان مفهومي مناقشه‌انگيز (پروبلماتيك)، دو دسته ادبيات توليد (اجتماعي) و مصرف (فرهنگي) فضا قابل‌تشخيص هستند كه به‌نظر مي‌رسد بيش از همه ذيل دو ديسيپلين مطالعات فرهنگي و اقتصاد سياسي مورد بسط قرارگرفته‌اند. همچنين فضاي عمومي كه در كانون مطالعات طراحي شهري قرار دارد، طي سال‌هاي اخير با نوعي فهم انتقادي آميخته‌شده است. اينجاست كه ماهيت ميان‌رشته‌اي طراحي شهري، آن را ناگزير از توجه توأمان به ادبيات توليد و مصرف فضا براي فهم عميق‌تر تحول فضاهاي عمومي در ميانه تنازع نيروهاي قدرت و مردم نموده است.هدف: پژوهش حاضر با هدف توسعه فهم انتقادي از فضاي عمومي خصوصاً ذيل دانش طراحي شهري به كمك تطبيق تركيبي دو انگاره نظري توليد اجتماعي و مصرف فرهنگي فضا برآمده است.روش: اين جستار نظري با بررسي سلسله‌مراتبي از ريشه‌هاي فلسفي تا بروندادهاي ملموس حاصل از مفاهمه دو انگاره فوق‌الذكر، تلاش مي‌كند تصويري خوانا از جايگاه فضاهاي عمومي شهري در قالب يك منظومه نظري ارائه نمايد.يافته‌ها: يافته‌هاي مقاله چگونگي ارتباط مفاهيم موردتوجه سه دسته ادبيات توليد اجتماعي فضا، مصرف فرهنگي فضا و مطالعات انتقادي طراحي شهري را در سه سطح پارادايمي، نظري و عيني نشان مي‌دهد.نتيجه ­گيري: اين پژوهش نشان مي‌دهد عرصه زندگي روزمره كانون مفاهمه دو انگاره مصرف فرهنگي و توليد اجتماعي فضا است؛ عرصه‌اي كه بخش نماياني از آن در فضاهاي عمومي به‌عنوان ميدان عمل طراحي شهري و ميدان تبلور دائمي توليد و مصرف جاري است. بر اين مبنا دانش طراحي شهري مي‌تواند زندگي روزمره را از دريچه مفهوم همگن ‌شدن فضا مورد خوانش قرار دهد؛ جايي كه نيروهاي بالادستي توليد انتزاعي در ديالكتيكي با نيروهاي پايين‌دستي مصرف عيني، در حال تحول فضاهاي شهري معاصر هستند