تبيين عوامل موثر بر رقابت‌پذيري منطقه‌اي با رويكرد آمايش سرزمين در استان آذربايجان غربي

بيان مسئله: با رشد جهاني‌شدن، موضوع رقابت‌پذيري منطقه‌اي از اهميت فزاينده‌اي براي شتاب بخشيدن به توسعه منطقه‌اي برخوردار شده است. اين رويكرد درپي آن است تا با مفروزداشتن توان رقابتي بين مناطق، منطقه و سرزمين را از كمك‌ها ودرآمدهاي دولتي بي‌نيازكرده و با تكيه‌برظرفيت‌هاي اصيل دربازارهاي رقابتي مناطق را ازمنظر جديدموردبررسي قرار دهد.هدف: باتوجه به قابليت‌ها وتوانايي‌هاي استان‌ آذربايجان‌غربي به‌عنوان قطب‌ بزرگ صنعتي، معدني،كشاورزي و گردشگري در شمالغرب كشور،‌ مي‌توان باشناسايي عوامل ريشه‌اي تأثيرگذاردررقابت‌پذيري ‌منطقه‌اي وبه‌كارگيري برنامه‌اي جامع همانند آمايش‌ سرزمين نقش بسزايي دردستيابي به حداكثر بهره‌وري از توانمندي‌هاي استان جهت رسيدن به توسعه‌پايدار ايفا كرد.روش: براساس مطالعات اسنادي و نظر كارشناسان خبره3 شاخص:(سرمايه انساني،اقتصادي،طبيعي) و16زيرشاخص جهت ارزيابي و سنجش رقابت‌پذيري شهرستان‌هاي استان آذربايجانغربي بكار برده شد.از رو‌ش‌هاي تحليل‌عاملي و خوشه‌اي جهت سنجش نابرابري‌هاي منطقه‌اي، تعيين امتياز وسطح‌بندي توسعه‌يافتگي مناطق ودر مرحله بعدي با بهره‌گيري از نرم‌افزار Topsisو  Meta-swotارزيابي قابليت‌هاي مناطق وارائه راهكارها وراهبردها صورت گرفت.يافته‌ها: شهرستان اروميه به دليل عواملي چون بالا بودن ميزان كارآفريني و بخش‌هاي تجاري، تحقيق و توسعه فناوري،سرمايه انساني، سرمايه توليدي در جايگاه نخست قرار دارد.جايگاه دوم شامل شهرستان‌هاي مهاباد، نقده، بوكان، ماكو، خوي بوده، دلايل آن بالابودن فعاليت‌هاي نوآورانه و مهارت‌هاي نيروي‌كار تحقيق ‌و توسعه است،شهرستان‌هاي پيرانشهر،مياندوآب،سلماس، تكاب، نيزدرجايگاه سوم و شهرستان‌هاي شاهين‌دژ،سردشت، اشنويه،چالدران،چايپاره، پلدشت، شوط درجايگاه چهارم قرار دارند. بين عوامل داخلي بيشترين امتياز مربوط به عامل دستيابي به جايگاه مطلوب استاني ومنطقه‌اي به‌عنوان كانون ترانزيت كالابا امتياز 6.50 وعامل ايجاد زمينه‌هاي لازم براي جلب مشاركت مردم و بخش خصوصي در بهره‌برداري و مديريت با ميزان 6.2 است و كمترين امتياز مربوط به عامل حمايت هدفمند ازصادرات كالاوخدمات‌به‌تناسب ارزش‌افزوده با ميزان 0.7 است. دربين ‌عوامل‌خارجي ‌نيز گرايش مردم براي سرمايه‌گذاري دربخش‌خصوصي،كشاورزي‌مكانيزه،همجواري بامنطقه آزادتجاري-صنعتي ارس وايجادكانون‌هاي مستعدگردشگري بيشترين تناسب را دارند.نتيجه‌گيري: نتايج تحقيق ياري‌رسان مسئولان و برنامه‌ريزان، جهت شناخت پتانسيل منطقه‌اي و تخصيص بهينه منابع براي رسيدن به توسعه پايدار برپايه آمايش سرزمين در سطح استان است.