فراتركيبي بر تحقيقات انجام شده با موضوع كيفيت زندگي شهري در سكونتگاه‌‏هاي غيررسمي در ايران

بيان مسئله: با وجود گذشت بيش از دو دهه از تحقيقات اوليه در مورد كيفيت زندگي شهري، همچنان اين مفهوم با مفاهيمي همچون زيست‏پذيري شهري و سرزندگي شهري در يك رديف معنايي تبيين مي‏ شوند و به وجوه متفاوتي كه در بين اين مفاهيم نهفته است، توجهي نشده است. كيفيت زندگي شهري همواره به يكي از موضوعات موردعلاقه پژوهشگران حوزه برنامه ‏ريزي شهري تبديل‌شده است و تمامي تمركز آنان به بررسي كيفيت زندگي شهري در سكونتگاه‏ هاي برنامه‌ريزي‌شده معطوف شده است.هدف: هدف اين پژوهش، بررسي و استخراج شاخص هاي تجزيه‌وتحليل متون علمي در زمينه مطالعات سكونتگاه هاي غيررسمي و ارائه مدل تحليلي ابعاد و مؤلفه ‏هاي كيفيت زندگي در سكونتگاه ‏هاي غيررسمي است. روش: اين پژوهش بنيادي بوده و با بهره‏گيري از روش فراتركيب به بررسي نمونه‏هاي موردمطالعه (12 عنوان مقاله علمي – پژوهشي معتبر و 8 عنوان رساله دكترا و پايان ‏نامه كارشناسي ‏ارشد) در ده سال اخير در ارتباط با كيفيت زندگي شهري در سكونتگاه‏هاي غيررسمي پرداخته است.يافته‌ها: با استناد به يافته‏هاي تحقيق حاضر مي‏توان دريافت كه به دليل توجه به آزمون پايايي در بيش از 80 درصد پژوهش‏هاي مورد بررسي مي‏توان با اطمينان بالايي در ارتباط با كيفيت مطالعات صورت گرفته و اندازه اثر آن‌ها اظهارنظر نمود.از نظر ساكنين سكونتگاه‏هاي غيررسمي عوامل اقتصادي بيشترين تأثير را در تعيين كيفيت زندگي آنان داشته است و همچنين در بين مؤلفه‏هاي اقتصادي مؤلفه درآمد ماهيانه در رتبه اول و پس ‌از آن به ترتيب مؤلفه‏هاي هزينه‏هاي زندگي، وضعيت اشتغال، رضايت از فرصت‏هاي شغلي، فاصله محل كار از سكونت، امنيت شغلي، تعداد افراد شاغل و در نهايت تعداد ساعات كاري هفته در رتبه‏هاي دوم تا هشتم قرار گرفتند.نتيجه گيري: تمامي متون علمي مورد بررسي به آزمودن نظريات پرداخته ‏اند اما باعث نظريه ‏سازي نشده ‏اند. باوجود اينكه در بعضي از تحقيقات راهكارهاي مناسبي ارائه‌شده است اما با توجه به ماهيت پژوهش‏ ها نمي‏توان آن‌ها را در دسته تحقيقات بنيادي قرار داد. به‌طوركلي مي‏توان گفت ضروري است تا تحقيقات بنيادي در اين حوزه بيشتر موردتوجه قرار بگيرند.