شاخص هاي تمدن (در دو رويكرد عرفي و قدسي)

شاخص‌ هاي تمدن را از دو منظر مي‌توان فهرست كرد و در سنجش تمدن‌ ها به كار بست: منظر مدرن غربي كه بيشتر معطوف به تمدنِ سكولارِ شكل‌ گرفته در مغرب‌ زمين است؛ منظر قدسي كه معطوف به تمدن اسلامي و منابع و مصادر مربوط به آن (به‌ ويژه قرآن) در مشرق‌زمين است. آنچه در اين نوشته به روش استقرايي بيان خواهد شد، ارائۀ نمونه‌ اي از شاخص‌هاي جديد دربارۀ تمدن در گفتمان سكولار امروز غرب است. پس از مرور شاخص‌ هاي عرفي و دنيوي تمدن غرب، به برخي شاخص‌ هاي تمدنيِ برآمده از قرآن (همچون شاخص‌ هاي اخلاقي تمدن، شاخص‌ هاي عقيدتي تمدن و شاخص‌ هاي اجتماعي تمدن) نيز توجه خواهد شد تا روشن شود افزون بر شاخص‌ هاي مدرن كه هريك در تجربۀ انساني درخور اعتنا و البته نقدشدني است، مي‌ توان به شاخص‌ هاي متفاوت تمدني نيز انديشيد و با رويكردي متفاوت به تحليل و ارزيابي تمدن‌ هاي بشري پرداخت. تأكيد بر چنين شاخص‌ هاي ديني و قرآني در ترسيم فرايند متفاوت از تمدن اسلامي و تعيين حدود و ماهيت متمايز آن از تمدن غربي بسيار حياتي و مهم خواهد بود.