ضرورت بازنگري در تصحيح روايت قهوه‌خانه‌ايِ حمزه‌نامه موسوم به «افسانه‌ قهوه‌‌خانه»

يكي از محبوب‌ترين قصه‌هاي بلند عاميانه‌ فارسي، قصه‌ اميرحمزه صاحبقران است كه طي قرون متمادي، تحريرهاي گوناگوني از آن به زبان‌هاي عربي، فارسي، هندي، اردو، تركي و كردي صورت پذيرفته است. از اين قصّه، تحريرها و نسخ متعددي به زبان فارسي در دست است كه بعضاً ناقصند و سرانجامِ قصه، نامشخص. ظاهراً يكي از متأخّرترينِ اين نسخ، نسخه‌اي است كه توسط كاتبي كم‌سواد امّا خوش‌ذوق به نام مشهدي باقر بازاري در شعبان 1239 ق كتابت شده و اخيراً به همّت معصومه‌ طالبي، تصحيح و با عنوان «افسانه‌ قهوه‌خانه» به چاپ رسيده است. با وجود تلاش‌هاي مصحح، ايراداتي چند، بر تصحيح اين كتاب وارد است كه نگارنده در اين مقاله، ضرورتِ بازنگري در آن را يادآور مي‌شود. از آنجا كه نسخه‌ موردِ استفاده‌ مصحح، نسخه‌اي يگانه بوده است، از اين‌روي، به علت نبودِ نسخه‌اي ديگر از اثر، نگارنده‌ اين پژوهش با روش توصيفي ـ تحليلي و با بهره‌گيري از مواردي چون: ويژگي‌هاي سبك‌شناسانه، منابع نقالي، منابعِ همعصر با نسخه‌ مورد نظر، ديوان‌هاي اشعاري كه كاتب در اثرِ خود از آن‌ها استفاده كرده است و حتي اشاراتي كه در خودِ كتاب به برخي مسائل شده است، پيشنهادهايي را براي بازنگري در بخش‌هايي از تصحيح و تعليق افسانه‌ قهوه‌خانه ارائه مي‌دهد. نتيجه‌ اين پژوهش، علاوه بر نماياندنِ ضبط درست برخي واژگان، جملات و ابيات، شامل ضرورت و لزومِ افزودن سرنويس در متن، حذف اغلاط فراوان املايي كه در پانويس آمده است، عدم تغيير بعضي واژگانِ نسخه اساس، معني كردن واژگان دشوار و غريب و اضافه كردن فهرست نمايه‌ها در انتهاي كتاب نيز مي‌شود .