ارزيابي آلودگي فلزي در خاك‌ها و گياهان بومي منطقه معدني فرومد (شرق ميامي، استان سمنان)

تحقيق حاضر با هدف تعيين غلظت و آلودگي عناصر آرسنيك، كروم، نيكل، مس، روي و سرب در خاك‌ها و گياهان اطراف منطقه معدني فرومد انجام شده است. منطقه مورد مطالعه در داخل زون افيوليتي شرق ايران قرار گرفته و در آن فعاليت‌هاي معدنكاري كروميت به شكل گسترده از اواخر دهه 40 شمسي آغاز گرديده است. براي اين منظور، از منطقه مورد نظر به صورت تصادفي 15 نمونه خاك سطحي و 5 گونه گياه غالب برداشت گرديد و غلظت كل فلزات در آن ها به همراه پارامترهاي فيزيكوشيميايي نمونه‌هاي خاك با كمك روش‌هاي استاندارد اندازه‌گيري گرديد. بر اساس نتايج به دست آمده ميانگين غلظت آرسنيك، كروم، نيكل، مس، روي و سرب در خاك‌هاي منطقه به ترتيب 9.90، 1182.5، 697.75، 32.10، 60.73 و 6.51 ميلي گرم بر كيلوگرم است. حداكثر غلظت كروم، نيكل و آرسنيك در محدوده معدنكاري و در نزديكي توده‌هاي باطله معدني مشاهده شد. همچنين بر اساس شاخص هاي ژئوشيميايي محاسبه ‌شده (ضريب غني‌شدگي، زمين‌انباشت و شاخص بار آلودگي) خاك‌هاي منطقه معدني فرومد از نظر كروم و نيكل آلودگي بسيار و شديد نشان مي‌دهند. بر اساس نتايج روش‌هاي آماري چندمتغيره (همبستگي و تحليل مؤلفه اصلي)، فلزات كروم، نيكل، آرسنيك و تا حدي مس داراي منشاء عمدتاً انسانزاد هستند. تعيين سهم منابع انسانزاد به زمين زاد نيز به طور تقريبي نشان داد كه بيش از 70 % غلظت نيكل وكروم، 67 % غلظت آرسنيك و 53 % غلظت مس از منابع انسان زاد هستند. مقايسه ميانگين غلظت فلزات سنگين در نمونه هاي گياه با محدوده سمّي آن ها نيز نشان داد كه كروم در محدوده بي خطر، فلزات آرسنيك و سرب در محدوده نرمال، مس و روي در محدوده سمّي و در نهايت فلز نيكل فراتر از محدوده سمّي قرار مي‌گيرند. در نهايت بر اساس ضرايب بيوشيميايي (ضرايب انتقال و تمركز زيستي) مي‌توان گياه درمنه دشتي را به عنوان يك گونه مناسب براي پاك‌سازي خاك‌هاي آلوده به نيكل در نظر گرفت.