هيدروليبرال‌ ديپلماسي؛ رويكردي نوين در روابط هيدروپليتيكي ايران و همسايگان؛ مطالعه‌ موردي: حوضه رودخانه فرامرزي‌ اروند‌رود

بي‌ترديد امروزه آب به يك جستار سياسي در رابطه با حصول قدرت درآمده و ديپلماسي‌آب به‌عنوان هنر سازش و همكاري بر روي منابع آب‌هاي مشترك در روابط هيدروپليتيكي ميان دولت‌هاي ساحلي ظهور پيدا كرده است. در ايران با توجه به اين كه اختلافات آبي متعددي در حوضه رودخانه‌هاي فرامرزي مشترك آن وجود دارد، به نظر مي‌رسد كه ديپلماسي‌آب با همسايگان يك نياز ضروري است و مي‌بايستي در دستگاه تصميمات كلان ملي اهميت داده شود. هدف از اين پژوهش، واكاوي و تحليل اسناد آب مرزي ديپلماسي‌آب در روابط هيدروپليتيكي ايران و عراق در حوضه رودخانه فرامرزي اروند‌رود مي‌باشد. سؤال پژوهش اين است كه در روابط هيدروپليتيكي ايران و عراق چه مشكلاتي وجود دارد؟ و ديپلماسي‌آب چه نقشي مي‌تواند در فروكاست معضلات هيدروپليتيكي اين حوضه داشته باشد؟ بر اين اساس، اين پژوهش با روش توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و اسنادي صورت پذيرفته و بر اساس يافته‌هاي تحقيق كه با استفاده از اسناد مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي انجام شده است، نتايج حاكي از آن بوده كه اختلاف بر سر مالكيت آب اين رودخانه همواره وجود داشته و به لحاظ تاريخي، طبق بررسي‌هاي انجام شده، دستگاه ديپلماسي‌آب در روابط هيدروپليتيكي ايران و عثماني و ايران و عراق در حوضه اروند‌رود از سال 1847م. تاكنون به صورت منفعلانه بوده كه نياز است كشور ايران در اين زمينه براي حل مسائل خود با عراق و سپس تركيه در حوضه مذكور، وارد ديپلماسي‌آب بالفعل شود و نيز شورايي را تحت عنوان «شوراي هماهنگي حقوقي آب» راه‌اندازي كند. در همين راستا، ايران و عراق مي‌بايستي در جهت تقويت پايه‌هاي همكاري به منظور كاهش دامنه تنش‌ها و رقابت‌ها تلاش كنند.