آزمون اثر تقاطعي رژيم‌هاي مثبت و منفي پولي بر درجه عبور ناقص و نامتقارن نرخ ارز در كوتاه مدت و بلندمدت: رهيافت مدل ماركوف سوئيچينگ و NARDL

عبور نرخ ارز و عوامل مؤثر بر آن ميزان و درجه‌ي تأثير بر قيمت‌ها از طريق نرخ ارز را اندازه‌گيري مي‌كند. در ادبيات دو كانال براي عبور نرخ ارز متمايز شده است: كانال مستقيم و كانال غيرمستقيم. كانال مستقيم عبور از طريق بخش خارجي يك كشور انجام مي‌شود، يعني از طريق قيمت‌هاي واردات. كانال غيرمستقيم عبور نرخ ارز نيز به رقابت‌پذيري كالاها در بازارهاي بين‌المللي اشاره دارد. از عوامل تأثيرگذار بر درجه عبور نرخ ارز مي‌توان به سياست‌هاي پولي اشاره كرد.تغييرات پايه پولي در ايران بسيار پر نوسان بوده و اين نوسانات به بي‌ثباتي نرخ ارز و شاخص قيمت‌ها منجر مي‌شود. هدف اصلي اين پژوهش، تحليل اثر رژيم‌هاي پولي بر درجه عبور نرخ ارز در ايران طي دوره زماني 1396-1365است. به اين منظور، ابتدا با استفاده از مدل ماركوف-سوئيچينگ رژيم‌هاي عرضه پول استخراج شده است. بر اساس نتايج مدل رفتار عرضه پول در دو رژيم تقسيم‌بندي شد كه رژيم اول به عنوان رژيم‌ مثبت عرضه پول و رژيم دوم رژيم‌ منفي عرضه پول مي‌باشند. سپس با تعريف دو متغير مجازي براي هر يك از رژيم‌هاي پولي اثر تقاطعي اين متغيرها همراه با متغيرهايي همچون درجه باز بودن تجاري، قيمت نفت و شوك‌هاي مثبت و منفي نرخ ارز با استفاده از روش غيرخطي خودرگرسيوني با وقفه‌هاي توزيعي (NARDL) بر شاخص قيمت كالاهاي مصرفي در كوتاه‌مدت و بلندمدت مورد بررسي قرار گرفته است. روش غيرخطي خودرگرسيوني با وقفه‌هاي توزيعي (NARDL) نسبت به روش ARDL خطي مزيت‌هايي دارد. از آن‌جا كه در بازه زماني سال‌هاي اخير، عوامل اقتصادي و سياسي زيادي موجب شده نرخ ارز تغييرات زيادي را پشت سر بگذارد كه الزاما هم‌جهت نبوده‌اند، در نظر گرفتن تأثيرات متقارن براي تغييرات غير هم‌جهت نرخ ارز موجب تورش در شناخت آثار اين تغييرات متفاوت بر ساير متغيرهاي كلان اقتصادي مي‌شود. مطالعه حاضر با تفكيك تكانه‌هاي مثبت و منفي نرخ ارز به كمك روش خودرگرسيون با وقفه‌هاي توزيعي غيرخطي (NARDL) تبيين دقيق‌تري از ميزان تأثيرگذاري كوتاه مدت و بلندمدت تكانه‌هاي نرخ ارز بر شاخص قيمت مصرف‌كننده در ايران ارائه مي‌دهد. نتايج تجربي تحقيق نشان مي دهد درجه عبور نرخ ارز به شاخص قيمت مصرف‌كننده در كوتاه‌مدت و بلندمدت در اقتصاد ايران ناقص و نامتقارن است.همچنين رژيم‌هاي مثبت و منفي پولي در كوتاه‌مدت و بلندمدت اثرات نامتقارني بر درجه عبور نرخ ارز به شاخص قيمت مصرف‌كننده داشته است. رژيم‌هاي پولي مثبت در كوتاه‌مدت و بلندمدت داراي اثرات مثبت و معنادار بر درجه عبور نرخ ارز به شاخص قيمت مصرف‌كننده بوده است، رژيم‌هاي پولي منفي در كوتاه‌مدت با يك وقفه تأخير اثر منفي و معنادار و دربلندمدت نيز بر درجه عبور نرخ ارز به شاخص قيمت مصرف‌كننده تأثير منفي و معنادار داشته است. همچنين متغير درجه باز بودن تجاري هم در كوتاه‌مدت و هم در بلندمدت تأثير منفي و معناداري بر درجه عبور نرخ ارز به شاخص قيمت مصرف‌كننده داشته است و متغير قيمت نفت در كوتاه‌مدت و بلندمدت تأثير مثبت و معناداري بر درجه عبور نرخ ارز به شاخص قيمت مصرف‌كننده داشته است.