گونه‌شناسي و طبقه‌بندي شمشيرهاي موزه بزرگ خراسان

تكوين و توسعه تمدن‌ها از دوره پيش از تاريخ تاكنون، تا حد زيادي مديون كشف فلز است. انسان هزاره ششم و پنجم ق.م. از فلز براي ساخت ابزار و سلاح استفاده مي‌كرد كه ‌اين عمل تا عصر حاضر نيز تداوم يافته است. با افزايش اطلاعات بشر، نقش فلزات در تحولات كشاورزي، حمل و نقل، هنر و صنايع اهميت يافت. سلاح‌سازي و يا ساخت جنگ افزارهاي فلزي، يكي از زيرشاخه‌هاي فلزگري محسوب مي‌شود و تاكنون مطالعه‌اي متمركز بر رزم‌افزارهاي منطقه خراسان به دليل كمبود مطالعات باستان شناسي در اين منطقه، صورت نگرفته است. درحالي كه با تأسيس موزه خراسان، برخي از جنگ افزارهاي فلزي در مخزن موزه ملي ايران، به اين موزه منتقل شد كه در حال حاضر در مخزن موزه خراسان است و اغلب اين اشياء از قاچاقچيان عتيقه كشف شده و تاريخچه و گاه نگاري علمي براي آن وجود ندارد. موضوع پژوهش حاضر، گاه نگاري نسبي و شناخت بستر فرهنگي شمشيرهاي مطالعاتي است. اين اشياء بخشي از مواد فرهنگي است كه فاقد شناسنامه بوده و مطالعه علمي ‌و بررسي گاه نگاري آن يكي از ضروريات است. به همين دليل در پژوهش حاضر، ابتدا شمشيرهاي اين مجموعه رزم‌افزار، معرفي، توصيف، گونه‌شناسي شده  و سپس با اتخاذ رويكرد مطالعه تطبيقي، جهت ارزيابي گاه نگاري و بستر فرهنگي‌شان، مورد مطالعه قرار گرفته است. نتايج به دست آمده بيانگر وجود پنج گونه متفاوت شمشير فلزي است كه گاه نگاري نسبي آن بر اساس مطالعه تطبيقي متعلق به عصرآهن تا اواخر دوره تاريخي است. جنس اين اشياء مفرغ، آهن و تركيبي از اين دو فلز است و از نظر فرمي ‌و ظاهري شباهتي با نمونه‌هاي به دست آمده از مناطق شمال مركزي، شمال غرب و غرب فلات ايران دارد كه به خاطر نداشتن بستر باستان‌شناختي برجا، انتساب اين اشياء به منطقه‌اي خاص، چالش‌هايي را به همراه دارد.