تهيۀ نقشۀ پتانسيل خطر وقوع سيل با استفاده از دو روش نسبت فراواني و شاخص آماري (مطالعۀ موردي: حوضۀ آبريز آجي ‌چاي)

سيلاب ‌ها از مهم‌ترين و فراوان ‌ترين مخاطرات ژئومورفيك در كشور محسوب مي‌شوند كه همه‌ساله خسارت‌هاي زيادي را برجاي مي‌گذارند. حوضۀ آبريز آجي‌چاي در استان آذربايجان شرقي نيز به‌دليل گستردگي مساحت و دارا بودن شرايط خاص توپوگرافي همه‌ساله شاهد وقوع سيلاب‌هاي مخرب است. هدف اصلي اين تحقيق تهيۀ نقشۀ پتانسيل خطر وقوع سيل در سطح اين حوضه است. براي دستيابي به اين هدف از هجده پارامتر مؤثر در وقوع اين مخاطره و همچنين دو روش آماري نسبت فراواني (FR) و شاخص آماري (SI) استفاده شد. پارامترهاي بررسي‌شده عبارت بودند از: ارتفاع، شيب، جهت شيب، بارش، فاصله از آبراهه، تراكم آبراهه، شاخص پوشش گياهي، كاربري اراضي، فاصله از پل، فاصله از سد، ليتولوژي، گروه‌هاي هيدرولوژيكي خاك، شاخص رطوبت توپوگرافي، شاخص حمل رسوب، شاخص قدرت آبراهه، بافت زهكشي، ژئومورفولوژي و انحناي زمين. براي تعيين وزن پارامترها و اجراي مدل‌هاي تحقيق از موقعيت نقاط سيلاب‌هاي گذشته در منطقه استفاده شد. نقشه‌هاي نهايي از حاصل‌ضرب وزن‌هاي هر يك از طبقات پارامترها در لايه‌هاي اطلاعاتي آنها تهيه شد كه با استفاده از ابزار Natural Breaks در پنج دسته طبقه‌بندي شدند. نتايج نشان داد كه الگوي توزيع فضايي پهنه‌هاي خطر در هر دو مدل مشابه است. به ‌اين ‌ترتيب كه مناطق پايين‌دست حوضه و اطراف آبراهه‌هاي اصلي منطقه پرخطرترين پهنه‌ها هستند. ارزيابي دقت نتايج هر دو مدل با منحني ROC نشان داد كه مقادير سطح زير منحني براي مدل‌هاي SI و FR به‌ترتيب 0.945 و 0.919 بوده است كه عملكرد عالي هر دو مدل را در تهيۀ نقشۀ پتانسيل خطر وقوع سيل نشان مي‌دهد.