بررسي تقابل گفتمان اسلام سياسي شيعي و گفتمان نوعثماني‌گرايي در جمهوري آذربايجان

جمهوري آذربايجان با توجه به دارا بودن جمعيت 85 درصدي از شيعيان و همچنين به‌دليل قرار گرفتن در همسايگي جمهوري اسلامي ‌ايران ظرفيت‌‌هاي زيادي براي نفوذ گفتمان اسلام‌ سياسي ‌شيعي در خود دارد. درواقع، پس از فروپاشي شوروي و استقلال آذربايجان، مسلمانان اين كشور به‌رغم سلطه هفتاد ساله نظام كمونيستي شوروي، دين اسلام را به‌عنوان عامل اساسي در شكل‌دهي به هويت خويش حفظ كردند؛ اما با توجه به استقرار حكومت‌‌هاي سكولار در اين جمهوري، جريان‌‌هاي اسلامي تاكنون نتوانسته‌اند الگوي مناسبي براي تطبيق ارزش‌‌هاي اسلامي و ملي خود ارائه دهند؛ بنابراين در آذربايجان تقابل گفتمان‌‌هاي مختلف براي الگوسازي مناسبات سياسي مشاهده مي‌شود؛ بنابراين پرسش اصلي پژوهش حاضر آن است كه تقابل گفتمان اسلام‌ سياسي‌ شيعي به‌ويژه گفتمان متأثر از انقلاب اسلامي ايران و گفتمان نوعثماني‌گرايي تركيه در جمهوري آذربايجان چگونه است؟ پژوهش حاضر مبتني بر چهارچوب نظري گفتمان و كاربست روش ‌كيفي از نوع توصيفي-تحليلي است. فرض پژوهش آن است كه نوعي تقابل غيرمستقيم بين دو گفتمان مذكور در آذربايجان وجود دارد. نگارندگان گفتمان اسلام سياسي شيعي را به‌دلايل متعدد به‌عنوان گفتماني اصيل در آذربايجان و گفتمان نوعثماني‌گرايي را به‌عنوان گفتمان رقيب مفروض مي‌دانند. به سبب دولت سكولار آذربايجان و ممانعت آن از ترويج گفتمان اسلام سياسي شيعي، گفتمان نوعثماني‌گرايي با دال مركزي اسلام ليبرال، با حمايت دولت آذربايجان در حال گسترش است.