تحليل هندسي و عددي آرايه‌هاي معماري آستانۀ ماهان از جنبه عرفاني

هدف: هدف اصلي از انجام اين پژوهش، تحليل دو جنبۀ اصلي رياضيات؛ يعني تحليل «هندسي» نقوش و تحليل «عددي» آرايه‌هاي معماري مزار شاه نعمت‌الله ولي ماهان بود. روش: روش تحقيق، توصيفي- تحليلي بر مبناي مطالعات كتابخانه‌اي و برداشتهاي ميداني است. در اين مقاله ابتدا به شناخت اشكال و اعداد آرايه‌هاي معماري پرداخته شده و سپس احتمال ارتباط معنايي آنها را با مضامين عرفان اسلامي و انديشه‌هاي شاه نعمت‌الله ولي بررسي مي‌شود. يافته‌ها: نقش هندسي «چليپا» و عدد «چهار» در تزئينات معماري آستانه بيشترين كاربرد را داشته و در تركيب با هندسۀ هشت‌ضلعي منتظم، نمادي از «انسان كامل» و مظهر نور الهي و يادآور «حضور منجي موعود» است. نتيجه‌گيري: به نظر مي‌رسد معماران اين اثر، از نقوش هندسي منحصر به فردي بر پايۀ اعداد يك تا دوازده در شمسه‌ها و آرايه‌ها بهره برده‌اند كه اشاره به اعتقادات شيعي اشاره دارند. «عدد دوازده» در نقاشي منحصر به فرد خطوط چلّه‌خانه براي معرفي امام دوازدهم شيعه به كار رفته و به نظر مي‌رسد آموزه‌هاي شاه نعمت‌الله به صورت آرايه‌هاي معماري در مقبرۀ وي مجسّم شده است. همچنين چرخش، پيچش و گردش اين دوازده تَرك و وصول آنها به دايره‌اي واحد، نمايانگر اصل «وحدت در عين كثرت» است.