شاكلۀ درودگري و تناسبات دَر و پنجره‌هاي چوبي ابنيۀ تاريخي شرق ايران

دَر و پنجره‌ها به‌عنوان پيمون در معماري ايراني به‌كاررفته ونيز دو، سه، پنج و هفت‌دري‌ها داراي مفاهيمي خاص در اندازه و ابعاد و بسته به نوع بنا، حامل تزئينات فراواني بوده كه قاب‌ها از مهم‌ترين آن‌هاست. هدف اين پژوهش، تبيين ساختار درودگري و تناسبات دَر و پنجره‌هاي ابنيۀ تاريخي شرق ايران است و به‌دنبال پاسخ بدين پرسش است كه، ساختار درودگري و تناسبات دَر و پنجره‌هاي ابنيۀ تاريخي شرق ايران چيست؟ روش پژوهش به‌لحاظ هدف، كاربردي و ازنظر ماهيت، توصيفي و تحليلي بوده، گردآوري اطلاعات كتابخانه‌اي و به‌ويژه ميداني و نمونه‌گيري، هدفمند نمونه‌هاي در دسترس است. نتايج حاصله را مي‌توان در سه بحث ارائه كرد؛ 1. انواع فرم و طرح، 2. طراحي و تناسبات، 3. تزئينات. در بحث اول، فرم‌ها، تعداد لَت، طرح قاب به‌ترتيب در شش، پنج و شش دسته طبقه‌بندي مي‌شوند. تعداد قاب‌ها بسيار فراوان بوده كه شاكلۀ اصلي، تعيين محل قرارگيري دَر و پنجره با توجه به فضاي داخلي بنا، تنظيم ميزان ورود نور به داخل بنا و هم‌چنين ارزش‌گذاري فضاها و سبب ايجاد نظم و جلوگيري از يكنواختي ديداري مي‌شود. بحث دوم، اساس ساخت دَر و پنجره و روزن‌ها، جريان باد و استفاده بهينه از نور طبيعي است كه سبب تعيين ابعاد و اندازه‌ها شده است. تكنيك ساخت آلت و لقط و تمامي دَر و پنجره‌ها برمبناي تناسبات طلايي طراحي و اجرا شده و تفاوتي ميان هيچ‌كدام نبوده و همگي از يك الگو تبعيت مي‌كنند. در بحث سوم، تزئينات به سه دستۀ چوبي، فلزي، شيشه‌رنگي تقسيم‌شده و با توجه به نوع محل و فضاي استفاده در بنا از الگوي خاص، زيبايي‌شناسي، اصول هندسه و تناسبات در طراحي و اجرا تبعيت كرده و همگي معرف هنر اسلامي هستند.