خاندان نصيرخان لاري و برآمدن قاجارها

به دنبال قتل نادرشاه افشار در سال 1160 ه.ق و جنگ‌هاي جانشيني وي و به هم خوردن وضعيت سياسي نواحي جنوب ايالت فارس، محمد نصيرخان لاري توانست با بهره‌گيري از خلأ قدرت سياسي و استفاده از نيروهاي محلي بر مسيرهاي تجاري خليج‌فارس از بندرهاي لنگه - كنگ - عباسي - به سمت شيراز تسلط يابد. او شهر لار را مقر اصلي خود قرار داده و نقش قابل توجهي در امور سياسي جنوب فارس ايفا نمود. كشمكش‌هاي بين زنديه و قاجارها بين سال‌هاي 1168 تا 1210 ه.ق موقعيت مناسبي براي نصيرخان و فرزندانش به وجود آورد تا با بهره‌گيري از توانمندي‌هاي نظامي نقش قابل ملاحظه‌اي را در توازن قدرت در مسيرهاي تجاري به سمت شيراز ايفا نمايند. اين مقاله با رويكرد توصيفي – تحليلي و با بهره‌گيري از اسناد منتشرنشده خاندان نصيرخاني و نسخه‌هاي خطي نويافته، ضمن روشن ساختن برخي زواياي روابط خاندان نصيرخاني با پادشاهان زنديه، درصدد است تا نقش اين خاندان در سقوط زنديه و برآمدن قاجاريه را به عنوان يك مساله تاريخي مورد ارزيابي و تحقيق قرار دهد. يافته‌هاي اين پژوهش زواياي ناشناخته‌اي از مناسبات قدرت در ايالت فارس در دورۀ زنديه و نيمه نخست قاجاريه را روشن مي‌سازد و شواهدي جديد از زمينه‌هاي سقوط زنديه در ايالت فارس و نقش مؤثر خاندان نصيرخاني در اين رويداد را ارائه مي‌دهد. اين موضوع كه پيش از اين كم و بيش مورد تحقيق و پژوهش قرار داشته، اين بار تحولات اين دوره تاريخي در ايالت فارس از منظر اسناد خانوادگي خاندان نصيرخان و مكاتبات تاكنون منتشرنشده مورد ارزيابي مجدد قرار مي‌گيرد