پيامدهاي مثبت و منفي كرونا (COVID-19) بر محيط زيست و منابع طبيعي در دوران همه‌گيري آن

ويروس كرونا از زمان همه‌گيري در همه ابعاد زندگي بشري از جمله ابعاد زيست محيطي اثر گذاشته است. مطمئناً اظهار نظرهاي قاطع در رابطه با اين اثرات، نيازمند داده‌هاي بيش تر و طولاني‌تر در مقياس‌هاي گسترده مكاني دارد. اما از همان روزهاي شيوع همه‌گيري كرونا تا كنون، صحبت در مورد تاثيرات آن بر محيط زيست بسيار بحث برانگيز بوده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسي اثرات مثبت و منفي ويروس كرونا بر محيط زيست و منابع طبيعي مي‌باشد. به منظور انجام اين تحقيق از مصاحبه‌ بـاز يـا بدون‌ساختار و از روش نمونه‌برداري هدفمند به منظور انتخاب اطلاع‌رسانان استفاده شد. از طريق آزاد گذاردن اطلاع‌رسانان، موضوع تاثير كرونا بر حوزه طبيعت از جنبه‌هاي مختلف مورد بررسي قرار گرفت و پاسخ دهندگان به هر طريقي كه مي‌خواستند در مورد اثرات ويروس كرونا بر محيط زيست و منابع طبيعي نظر دادند. مصاحبه‌ها به صورت انفرادي و حضوري انجام شد و تمام مكالمات ضبط و سپس پياده شدند و تعدادي از نظرات نيز به صورت پيام نگار (ايميل) از اطلاع‌رسانان جمع‌آوري شده‌اند. نتايج نشان داد مهم ترين اثرات مثبت كوويد-19 بر محيط زيست و منابع طبيعي شامل تجديدنظر در رابطه انسان با محيط زيست و تغيير الگوهاي بشر، افزايش تعامل اجتماعي، كاهش ترافيك، مسافرت‌ها، آلودگي هوا، كاهش مصرف سوخت، ترميم نسبي لايه ازن، كاهش تخريب جنگل و محيط زيست توسط عامه مردم، كاهش فشار به حيات وحش، كاهش آلودگي آب و آلودگي صوتي است. هم چنين مهم ترين اثرات منفي كوويد-19 بر منابع طبيعي و محيط زيست شامل افزايش مصرف انرژي (آب، برق و گاز)، افزايش توليد پساب فاضلاب و پسماندهاي غذايي، افزايش توليد پسماندهاي عفوني و بيمارستاني و رها‌سازي آن ها در طبيعت، افزايش مصرف محصولات پلاستيكي، لاستيكي و ظروف يك بار مصرف، شستشو و ضدعفوني معابر شهري توسط مواد ضدعفوني كننده و افزايش آلودگي‌هاي ناشي از آن، كاهش تفكيك زباله، تشديد فقر و افزايش بيكاري و كاهش حفاظت فيزيكي از جنگل‌ها است. به‌طور كلي تاثير مثبت ويروس كرونا بر منابع طبيعي و محيط زيست غيرقابل انكار و قابل توجه بوده است اما در مقايسه با موارد منجر به تاثيرگذاري بر روي طبيعت و تخريب آن در ساليان طولاني گذشته موقت و كوتاه مي‌باشد. بنابراين، در كنار تلاش‌هاي در حال انجام براي مهار و شكست كرونا، بايد بر داشتن اقتصادي با ساختار پويا و سالم تاكيد كرد و با آگاهي از فرصت‌ها و تهديدهاي ايجاد شده توسط اين ويروس اقدام به آموزش و فرهنگ‌سازي هدفمند رفتار با محيط زيست و حفاظت از طبيعت نمود.