دشوارۀ جريان تواتر در امور نامحسوس؛ برون‌شدي معرفت‌شناختي با تأكيد بر مباني منطق سينوي

منطق‌دانان متواترات را ازجمله يقينيات برشمرده‌اند. آنان حصول يقين ازطريق تواتر را مشروط به جريان تواتر در حوزۀ محسوسات دانسته‌اند؛ به اين معنا كه آنچه به‌طور متواتر نقل‌شده‌است، ‌درصورتي مفيد يقين است كه به امري محسوس تعلّق داشته‌باشد. آنان با اين شرط، تواتر امور معقول را كنارزده و آن را مفيد يقين ندانسته‌اند. ‌مسئله اصلي نوشتار كنوني بررسي جريان تواتر در حيطۀ امور نامحسوسِ مشهود، مانند تجربيات نزديك به مرگ، است؛ اموري كه نه محسوس‌اند تا تواتر ‌آن‌ها به‌اتفاق منطق‌دانان مفيد يقين باشد و نه ازطريق تفكر و استدلال به‌دست‌آمده‌اند تا گزارش متعدد ‌آن‌ها به‌اتفاق ايشان يقين منطقي نداشته‌باشد؛ بلكه بدون وساطت حواس ظاهري و تفكر، مشهود و معلوم به علم حضوري انسان ‌اند. آيا نقل متعدد اين‌چنين وقايعي ازمنظر منطق سينوي و مباني آن، همچون تواتر امور محسوسْ مفيد يقين منطقي است؟ روشن است كه قبول حصول يقين ازطريق تواتر امور نامحسوسِ مشهود زمينه را براي به‌كارگيري ‌آن‌ها در مقدمات برهان فراهم‌مي‌سازد. نوشتار پيشِ‌رو با تحليل روند حصول يقين در تواتر محسوسات ازمنظر منطق سينوي و با تبيين بازگشت متواترات به ‌مجرّبات سپس به اوليات، مي‌كوشد امكان حصول يقين ازطريق تواتر امور نامحسوسِ مشهود را اثبات‌كند.