مطالعۀ اثر باندهاي مختلف پرتوهاي ماورا‌بنفش ‏‎(UV)‎‏ بر ‏القاي تنش اكسيداتيو و سازوكار‌هاي مقاومت به آن در ‏گياهچۀ بادرنجبويه ‏‎(Melissa officinalis)‎

تخريب لايۀ ازون به نفوذ برخي پرتوهاي خورشيدي مخرب نظير طيف‌هاي نور ماورابنفش (UV) به اتمسفر منجر مي‌شود؛ اين پرتوها بر رشدونمو گياهان تأثير منفي مي‌گذارند. هدف مطالعۀ حاضر، بررسي تأثير UV بر رشد، القاي تنش اكسيداتيو و سازوكار‌هاي مقاومت گياهچۀ بادرنجبويه بود. پژوهش حاضر در شرايط هيدروپونيك و در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام شد. گياهان بادرنجبويه پس از مرحلۀ هفت برگي، به‌مدت يك هفته در معرض پرتوهاي ماورا‌بنفش (UV-A و UV-B به‌مدت 20 دقيقه ‌و UV-C به‌مدت 3 دقيقه در روز) قرار گرفتند. در پژوهش حاضر، تأثير باندهاي مختلف اين اشعه بر اكسيدان‌ها مانند راديكال‌هاي آزاد اكسيژن (ROS)، آب‌اكسيژنه (H2O2) و مالون‌دآلدئيد (MDA) و آنتي‌اكسيدان‌ها (آنتي‌اكسيدان كل، تركيبات فنلي، آنتوسيانين‌ها و فعاليت آنزيم سوپراكسيدديسموتاز (SOD)) و رشد بادرنجبويه مطالعه شد. نتايج نشان دادند مقدار ROS، H2O2 و MDA در گياهچه‌هاي تيمارشده با UV-A نسبت به گياهان شاهد تفاوت معنا‌داري ندارد. مقدار ROS، H2O2 و MDA در شرايط تيمار پرتوهاي UV-B و UV-C به ترتيب حدود 59-89، 104-67 و 103-166 درصد افزايش يافت. تمام آنتي‌اكسيدان‌هاي مطالعه‌شده در پژوهش حاضر طي تيمار با هر سه پرتو ماورا‌بنفش افزايش نشان دادند. بيشترين افزايش آنتي‌اكسيدان به تركيبات فنلي با 148 تا 187 درصد تعلق داشت. افزايش اكسيدان در گياهان ‌تيمارشده با UV-B و UV-C، كارايي‌نداشتن سيستم آنتي‌اكسيدان گياهچۀ بادرنجبوبه در جاروكردن ROS و بهبود تنش را نشان داد. پرتوهاي UV سبب كاهش وزن تر ريشه و اندام هوايي شدند. به‌طور‌كلي، نتايج پژوهش حاضر حساسيت گياهچۀ بادرنجبويه به پرتو ماورابنفش را نشان دادند.