اتنواكولوژي مراتع شور و قليايي تركمن‌صحرا با استفاده از دانش سنتي دامداران تركمن: مطالعه موردي شهرستان آ‌ق‌قلا استان گلستان

دانش بوم شناختي سنتي جوامع محلي جهان در طبقه بندي پوشش گياهي، زيستگاه ها و ساير اجزاي اكوسيستم هاي مرتعي مي تواند در راستاي مديريت و حفاظت منابع طبيعي مورداستفاده قرار گيرد در پژوهش حاضر سوال اصلي نحوه درك دامداران از گياهان در مراتع شور و قليايي و رابطه بين آب، خاك و گياه بود. گردآوري داده با استفاده از روش پيمايش ميداني و مصاحبه‌هاي نيمه‌ساختاريافته با دامداران مرتع اينچه‌برون شهرستان آق‌قلا استان گلستان صورت گرفت. دامداران به 38 گونه گياهي با ارائه نام محلي اشاره كردند. دانش سنتي دامداران نشان داد زمين در مراتع تركمن‌صحرا يا شيرين است يا شور و به جاي اين دو اصطلاح، اصطلاحات سالم - ناسالم و خوب - بد نيز در توصيف نوع زمين كاربرد دارند. دامداران در ادامه هفت طبقه خاك شيشه‌اي، شُر، مرطوب، نائور، تپه‌اي، قرمز و سياه را معرفي كردند كه در هر يك از اين طبقات گونه‌هاي گياهي خاصي حضور دارند. نتايج اين پژوهش نشان داد دامداران تركمن از دانش غني در خصوص توصيف گياهان و زيستگاه‌هاي آنها برخوردار هستند. نوآوري اين مطالعه استفاده از دانش سنتي دامداران تركمن در شناسايي گياهان، طبقات خاك و ويژگي‌هاي آن بود كه براي اولين بار در منطقه انجام شده است. پيشنهاد مي‌شود سياست‌گذاري در زمينه مديريت منابع طبيعي ايران جهت استفاده از دانش بوم‌شناختي سنتي جوامع محلي، برنامه‌ريزي و تصميم‌گيري از پايين به بالا را نيز مد نظر قرار دهد. همچنين دانش سنتي دامداران در زمينه طبقه بندي اراضي و گياهان در طرح هايي همچون طرح هاي مرتع داري و پروژه هاي اصلاح و احياء مراتع مورداستفاده قرار بگيرد.