مطالعه تطبيقي انتقادي مضامين استدلال‌هاي كلامي شيخ صدوق، شيخ مفيد و خواجه نصير طوسي (ره) در اثبات وجود خدا

اثبات وجود خدا، بنيادي‌ترين بحث از مباحث كلامي است كه متكلمان و فلاسفه از ديرزمان در اين راستا از هيچ كوششي دريغ نورزيده و دستاورد ديدگاه‌هاي خود را در ميراث مكتوب درج كرده‌اند. در اين ميان ازجمله متكلمان متقدم شيعي كه در اين زمينه اقدام به ارائه نظر كرده‌اند مي‌توان به شيخ صدوق، شيخ مفيد و خواجه نصير طوسي (ره) اشاره كرد. اين جستار پس از گردآوري ديدگاه‌هاي سه متكلم شيعي نامبرده، اقدام به طبقه‌بندي و تدوين داده‌ها نموده و سپس به تجزيه‌وتحليل ديدگاه‌ها و بيان نقاط اشتراك و افتراق آن‌ها پرداخته و در پايان به برخي نكات انتقادي اشاره‌كرده و به اين نتيجه اساسي دست‌يافته است كه اگرچه هر سه متكلم از استدلال‌هاي خود به برهان‌هاي متعدد، مانند: فطرت، دفع عقاب،‌ نظم، حدوث، حركت، امكان و وجوب، استناد كرده‌اند ولي به ترتيب، سهم خواجه نصير در اين زمينه و نيز قوت استدلال بيشتر از شيخ صدوق و شيخ مفيد و بهره شيخ مفيد بيشتر از شيخ صدوق است؛ اگرچه بيشتر استدلال‌هاي آنان توسط متكلمان و فيلسوفان متأخر شيعي،‌ ارتقا يافته است.