عملكرد حرارتي هندسه داخلي گرم‌خانه و سربينه حمام‌ها در اقليم گرم و خشك ايران

بيان مسئله: حمام به‌عنوان يكي از الگوهاي شناخته‌شده ابنيه سنتي ايراني در ادبيات معماري حائز اهميت و توجه است كه اين مهم به دليل ويژگي تبادل حرارتي و ذخيره‌سازي انرژي در پيكره اين نوع ابنيه به شمار مي‌رود. ازاين‌حيث، اين موضوع كه كليت طرح و الگو اين حمام‌ها با يكديگر داراي مشابهت بوده، نيازمند بررسي و واكاوي است. اين بررسي از جهت اينكه اصلي‌ترين بخش‌هاي حمام‌هاي سنتي دو فضاي خشك و تر در سلسله‌مراتب  فضايي - عملكردي اين بناها، يعني سربينه و گرم‌خانه بوده‌اند، متمركز بر رفتار حرارتي آن‌ها قرار مي‌گيرد. در اين بررسي پوسته حرارتي حمام‌هاي اقليم گرم و خشك ايران به‌واسطه محدوديت پژوهش فقط از حيث سطوح و مساحت هندسي كه يكي از سه مؤلفهٔ اصلي در تبادل حرارت از طريق پوسته به شمار رفته، مورد تحقيق خواهد بود.هد‌ف پژوهش: اين پژوهش سعي دارد تا با تدقيق بر جداره‌سازي گرم‌خانه و سربينه به‌عنوان فضاهاي حساس بر تبادل حرارتي از طريق پوسته در حمام‌هاي سنتي، كالبد اين فضاها را از حيث تدابيري كه جهت كاهش نسبت سطح به حجم داشته‌اند، شناسايي نمايد. روش پژوهش: اين پژوهش از پارادايم پسااثبات‌گراي كمي و راهبرد تركيبي مدل‌سازي و استدلال رياضي برخوردار بوده كه به جهت معناپذيري پاسخ‌ها، از رابطۀ اتلاف حرارت از طريق پوسته و تأثيرپذيري كاهش توان سامانه گرمايشي مبتني بر كميت سطح، به‌واسطه شبيه‌سازي فضاهاي حمام‌هاي سنتي و انطباق راهكارهاي طراحي معنا مي‌پذيرد.نتيجه‌گيري: آنچه بر پايه بررسي تناسبات و مقايسه سطوح و احجام نمونه‌هاي انتخابي استقرا مي‌گردد، اين است كه طرح كلي فضاهاي گرم‌خانه و سربينه، با افزايش سطوح كف حمام و جداره‌هاي متصل به فضاهاي داراي تفاضل دمايي كمتر و همچنين تقليل نسبت سطح به حجم در پوسته مرتبط با فضاي باز، منجر به كاهش تلفات دمايي از طريق پوسته گرديده است. اين مطلب گوياي اين موضوع است كه طرح كلي فضاهاي سربينه و گرم‌خانهٔ حمام‌هاي اقليم گرم و خشك ايران از هندسه بهينه در برابر تبادل حرارت از طريق پوسته برخوردار بوده است.