پايش خشكسالي كشاورزي با استفاده از شاخص سنجش از دوري وضعيت تبخير تعرق در حوزه آبخيز جراحي

خشكسالي از مهم ترين مخاطرات طبيعي كشور است كه اثرات مخرب زيست محيطي و اقتصادي فراواني دارد. عوامل مختلفي بر بروز خشكسالي تاثير دارند و شاخص هاي متنوعي براي پايش آن ارائه شده است. تاكنون تحقيقات اندكي به استفاده از داده هاي تبخير تعرق ماهواره اي براي مطالعه خشكسالي پرداخته اند. در اين تحقيق از شاخص هاي سنجش ازدوري وضعيت پوشش گياهي، وضعيت دما و وضعيت تبخير تعرق براي مطالعه خشكسالي در حوزه آبخيز جراحي و زهره استفاده شد. شاخص هاي سنجش ازدوري خشكسالي به صورت ماهانه با استفاده از محصولات سنجنده ماديس در سال هاي 1378 تا 1396 محاسبه شدند. براي ارزيابي شاخص هاي سنجش ازدوري از شاخص ايستگاهي بارش استانداردشده شش ماهه استفاده شده است. نتايج تحقيق نشان داد شاخص وضعيت تبخير تعرق بالاترين همبستگي را با شاخص بارش استانداردشده شش ماهه داشت و به عنوان مناسب ترين شاخص در نظر گرفته شد. مقدار ضريب همبستگي اين شاخص 0.57- و مقدار ريشه ميانگين مربعات خطا معادل 0.47 بوده است. با استفاده از شاخص هاي سنجش ازدوري، نقشه درجات شدت خشكسالي در شش كلاس خشكسالي فرين، شديد، متوسط، خفيف، نزديك به نرمال و بدون خشكسالي براي سال هاي 1387، 1388 و 1395 كه منطقه مطالعه تحت تاثير خشكسالي قرار داشت، تهيه شد. نتايج ارزيابي مكاني نشان داد، بخش مياني حوزه كه داراي زيستگاه هاي حفاظت شده با اهميت اكولوژيك است، آسيب پذيرترين بخش حوزه حين خشكسالي بوده است و در بازه مطالعات، بيش از 10 ماه خشكسالي فرين را تجربه كرده است. در دوره موردبررسي، بخش ساحلي كمترين شدت خشكسالي را شاهد بوده است. بااين وجود، طي سال هاي مختلف پهنه تالابي حوزه كه جزو زيستگاه هاي حفاظت شده آبي محسوب مي گردد، با كاهش سطح روبرو شده است. نتايج تحقيق نشان داد، در مقايسه با ساير شاخص ها، استفاده از داده هاي تبخير تعرق ماهواره اي مي تواند ابزار مناسبي براي پايش خشكسالي در مناطق گرم و با پوشش گياهي پراكنده نظير ايران فراهم نمايد.