تأثير انديشه هاي خواجه نصيرالدين طوسي در معماري و شهرسازي دوره ايلخاني

معماري و شهرسازي هر ملتي بازتاب انديشه هاي مختلف فكري و فرهنگي مردمان آن سرزمين است. شكل گيري آثار هنري همواره متأثر از انديشه ي بزرگاني بوده كه درك آن جز با مطالعه آثار و دوره تاريخي ايشان امكان پذير نخواهدبود. قرون هفت و هشت هجري عصر شكوفايي معماري و شهرسازي ايران پس از فروكش شدن حمله مغول و تشكيل حكومت ايلخاني است. يكي از افراد تأثيرگذار در اين دوره، خواجه نصيرالدين طوسي است كه با درايت خود توانســت نظر هولاكوخان را به خود جلب كند و در مقام وزارت، در برخي از فعاليت هاي عمراني و نظارت بر امور ساخت حضور داشته باشد. خواجه در علوم مختلف از جمله ادبيات كه شاخه‌اي از هنر محسوب مي‌شود صاحب نظر بود‌؛ و عمق مطالب وي مي‌تواند در برگيرنده ساير انواع هنرها باشد. هدف مقاله بررسي مفاهيم هنري و هندسي خواجه نصيرالدين طوسي و بيان انديشه هاي نشات گرفته از مفاهيم و مباني فلسفي و حكمي خواجه بوده و سعي در تبيين ويژگي هاي معماري و شهرسازي متأثر از اين انديشه ها دارد. اين پژوهش در پي پاسخگويي به پرسش هايي چون: چگونگي تأثير خواجه نصير در معماري و شهرسازي دوره ايلخاني با توجه به جايگاه علمي و حكومتي، و چگونگي ارتباط اين انديشه ها با معماري و شهرسازي دوره ايلخاني است. روش تحقيق، بررسي تاليفات خواجه نصير و تحليل هاي تفسيري-تاريخي متون و آثار معماري دوره ايلخاني است. نتايج اين تحقيق بر پيوند ميان معماري و شهرسازي دوره ايلخاني با انديشه هاي فلسفي و هندسي خواجه تاكيد دارد. نوع تأثيرگذاري به نحوي است كه خواجه توانسته به ياري جايگاه علمي و حكومتي خود، سه موضوع سياست، علم و مذهب را باهم تلفيق كند و علاوه بر استفاده نظري از انديشه هاي حكمي و فلسفي شيعه در قالب شهر آرماني، بصورت مستقيم با استفاده از علومي مانند رياضي، هندسه و نجوم در ساخت و تزئينات بناهاي دوره ايلخاني و ارتباط دادن وقف با شهرسازي اثرگذار باشد.