تئوري ‌هاي حاكم بر قراردادهاي نفتي از منظر آراي داوري بين المللي

رويه‌ داوري‌ هاي بين‌المللي كه از نيمه دوم قرن بيستم توسط تابعان و ذينفعان عمده منابع نفتي يعني شركت‌هاي نفتي و كشورهاي نفت‌خيز ايجاد شد، باعث صدور آراي مهمي گرديد كه به مثابه رويه قضايي در حقوق بين‌الملل تثبيت شد و نقشي مهم و راهگشا درقراردادها و اختلافات بعدي ايفا كرد؛ از جمله‌ اين آراء مي‌توان به رأي‌هاي صادره در پرونده‌هاي بي‌پي و ليامكو و تاپكو عليه ليبي، آجيپ عليه كنگو، سافير عليه شركت ملي ايران و دعاوي نفتي بين آمريكا وايران خصوصا دعواي آموكو و كنسرسيوم اشاره كرد. در چنين چشم‌اندازي سؤال اين است كه رويه-هاي داوري بين‌المللي در اختلافات قراردادهاي نفتي، توانسته‌اند به عنوان تئوري‌هاي ثابت، راهگشاي حل اختلافات بعدي باشند؟ براي پاسخ به اين پرسش با بررسي تحليلي و تبييني تئوري‌ها و نظريات داوران در مورد قوانين برخي كشورها، رويه‌هاي داوري قراردادهاي نفتي در طول زمان و استفاده از ابزار كتابخانه‌اي‌، اسناد و منابع اينترنتي جهت گردآوري داده‌ها، به اين نتيجه مي‌رسيم كه آراء و استدلال‌هاي داوران، نه ‌تنها توانسته‌اند اختلافات در حوزه‌هاي نفت را به شكل چشمگيري حل كنند، بلكه باعث گرديده‌اند، با ريشه‌يابي دقيق و كسب تجربيات فراوان هر چند گران از بوجود آمدن مجدد اين اختلافات جلوگيري نمايند. علاوه بر آن عليرغم كم‌وكاستي‌ها و اختلافات نظري داوران در رويه‌هاي داوري،‌ اين رويه‌ها كماكان، الهام‌بخش حل اختلافات، ميان شركت‌هاي نفتي و كشورهاي ميزبان گرديده‌اند.