مقايسۀ اثربخشي آموزش واقعيت‌درماني و مثبت‌انديشي بر اجتناب شناختي؛ راهبردهاي تنظيم هيجاني با نقش تعديل‌كنندۀ جنسيت در دانش‌آموزان نابينا

هدف پژوهش حاضر، مقايسۀ اثربخشي آموزش واقعيت‌درماني و مثبت‌انديشي بر اجتناب شناختي، راهبردهاي تنظيم هيجاني با نقش تعديل‌كنندۀ جنسيت در دانش‌آموزان نابيناي مقطع متوسطۀ دوم در شهر اردبيل بود. جامعۀ پژوهش را دانش‌آموزان نابيناي دختر و پسر مقطع متوسطۀ دوم شهر اردبيل در سال تحصيلي 1399 تشكيل دادند. 66 داوطلب واجد شرايط (33 دختر و 33 پسر) به روش نمونه‌گيري تصادفي انتخاب شدند. روش پژوهش كاربردي و گردآوري اطلاعات كمي (نيمه‌آزمايشي) به‌صورت پيش‌آزمون-پس‌آزمون و پيگيري با دو آموزش مداخله‌اي، در دو گروه مستقل (آموزش واقعيت‌درماني و آموزش مثبت‌انديشي) و يك گروه گواه با تخصيص تصادفي بود (هر گروه 22 نفر، شامل 11 دختر و 11 پسر). از پرسشنامۀ اجتناب شناختي (CAQ) و راهبردهاي تنظيم هيجان (CERQ) استفاده شد. آموزش مثبت‌انديشي در 10 جلسه و آموزش واقعيت‌درماني در 8 جلسه (هر جلسه 60 دقيقه) اجرا شد. داده‌ها به روش تحليل كوواريانس چندمتغيره و آزمون تعقيبي بنفروني به‌وسيلۀ نرم‌افزار SPSS-21 تحليل شدند. بررسي‌ها بيانگر وجود تفاوت در مداخلۀ درماني بين دو گروه آزمايش و گروه كنترل بود. همچنين برنامۀ مداخلۀ درماني بر اجتناب شناختي و تنظيم هيجاني دختران در مقايسه با پسران اثربخشي بيشتري داشت (0.05 P). نتايج آزمون پيگيري بيانگر ثبات مداخلات درماني پس از يك ماه در ميان دانش‌آموزان نابينا بود. آموزش واقعيت‌درماني و مثبت‌انديشي در بهبود وضعيت دختران و پسران دانش‌آموز در حوزۀ تنظيم هيجان و اجتناب شناختي مؤثر بود؛ بنابراين به‌كارگيري آن در دانش‌آموزان نابينا مورد تأكيد قرار دارد.