سبك‌شناسي نسخۀ خطي ضوابط عظيميه در تطبيق با سبك نوشتاري كتيبه‌هاي فارسي حجاري‌هاي هند

«ضوابط عظيميه» به‌سال 1130 (قرن دوازدهم ه.ق)، در فنّ لغت و بلاغت و دستور زبان، به‌دست محمّدعظيم قريشي تأليف شده ‌است. موضوع اين اثر «زبان پارسي در منطقۀ شبه‌قاره» است. اين نسخه در 414 صفحه با حاشيه‌نويسي و هامش‌نويسي نوشته شده ‌است. نكات و خصائص اين نسخۀ خطي از قبيل رسم‌الخط نسخه، خصوصيات آوايي، واژگاني، دستوري و بلاغي اين اثر مستخرج و با تفصيل و توضيح نشان داده شده‌اند. روش تحقيق از نوع توصيفي- تحليلي با استفاده از ابزار گرد‌آوري كتابخانه‌اي به‌صورت سندپژوهي و روش داده‌كاوي تحليل محتواست. در سطح آوا و واژگان آوردن كلمات به‌شكل و كاربردي خاص از شگردهاي اين مؤلف بوده‌ است. اين متن از برخي ويژگي‌هاي نحوي عربي نيز بهره برده‌ است كه در زبان فارسي امروز كاربرد كم‌تر و مختصرتري دارند. آرايه‌هاي ادبي در اين متن سبك و كم‌تكرار بوده‌اند و در عوض آوردن شعر و مثل پربسامد و فراوان است. آوردن حروف ابجد و توجه به علم‌الاعداد نيز از ويژگي‌هاي برجستۀ اين كتاب به‌شمار مي‌رود.  با بررسي و تصحيح اين اثر به اين نتيجه رسيديم كه زبان پارسي و گسترش و آموزش آن در دورۀ حكومت گوركانيان در هندوستان دغدغۀ اديبان و حكمرانان محسوب مي‌شده و نگارش اين كتاب و كتب مشابه و تهيۀ نسخه‌هاي خطي بعدي از روي آن ضرورت اين تعليم و گسترش را به اثبات مي‌رساند. با اينكه اين كتاب متعلق به حدود سه قرن پيش است، اما چون كتابي تعليمي است تا حد امكان سهولت فهم در آن رعايت شده‌ است. در كتيبه‌هاي فارسي هندي نيز مي‌توان سادگي و رواني بلاغي را مشاهده كرد.اهداف پژوهش:معرفي يك نسخۀ خطّي جديد در حوزۀ بلاغت و لغت و فنون ادبي ديگر در زبان فارسي حوزۀ شبه قاره.بررسي و شرح ويژگي‌هاي سبكي نسخۀ خطّي ضوابط عظيميه.سؤالات پژوهش:آيا در حوزۀ شبه‌قاره آنقدر زبان‌فارسي گسترش داشته است كه زمينه‌ساز نگارش اثري فارسي و سليس و روان در زمينۀ بلاغت و لغت و فنون ادبي شود؟باتوجه‌به وجود نسخۀ خطي «ضوابط عظيميه» از محمدعظيم قريشي در قرن دوازدهم در شبه‌قاره، اين متن دربردارندۀ كدام فنون ادبي است؟