تحليل شفافيت در معماري خانه‌هاي قاجاري با استفاده از مدل چيدمان فضا مورد پژوهي: خانه‌هاي تاريخي شهر تبريز

خانه به‌عنوان مهم‌ترين گستره حضور و رشد انسان و داراي گسترده‌ترين دستاورد در معماري است كه نحو فضايي ارائه‌شده در اين نوع مسكن منطبق بر نيازهاي مردم باتوجه‌به تمايلات آن‌ها براي رفاه بيشتر دچار تغييرات عمده‌اي شده است. اين مصداق كالبدي در دوره‌هاي مختلف تاريخي، سبك‌هاي متفاوتي را منطبق بر نيازهاي جامعه به خود ديده و نحوۀ شكل‌گيري فضاهاي آن نيز تفاوت زيادي پيدا كرده است. اصل شفافيت[1]در طول تاريخ معماري ايران سير تكميلي را طي نموده و به نحوي تا معماري قاجار نهايت ظهور خويش را هويدا ساخته است. بررسي بناهاي برجاي‌مانده از معماري دوران قاجار در شهر تبريز نشان مي‌دهد كه اين شهر يكي از پركارترين و ارزشمندترين نمونه‌هاي معماري تاريخي را داشته كه علاوه‌بر تعدد در كميت، تنوع فضايي بالايي دارد. اين تحقيق از نوع توصيفي-تحليلي بوده كه در هدف توسعه و كاربردي است. روش گردآوري اطلاعات نيز به‌صورت كتابخانه‌اي و ميداني بوده كه ابتدا براساس بررسي پيشينۀ تحقيق، عوامل مؤثر بر اصل شفافيت در معماري دوره قاجار تبيين با استفاده از روش دلفي[1] مورد آزمون تأييد قرارگرفته و در نهايت، با استفاده از روش اسپيس سينتكس[1] و با استفاده از نرم‌افزارهاي دپس مپ[1]، پازيك[1] و آيزوويست[1] نتايج تحليل و مورد ارزيابي قرار گرفت و نتايج حاكي از آن است كه اواسط دوره قاجار، داراي بالاترين حد شفافيت در طرح معماري خانه‌هاي تاريخي داشته است.اهداف پژوهش:بازشناخت ساختار شفافيت در سير معماري خانه‌هاي تاريخي شهر تبريز.دستيابي به نحوه و چگونگي شفافيت در معماري دورۀ قاجار و ارائۀ ساختار فضايي[1] تبيين شده در قالب چارچوب مفهومي.سؤالات پژوهش:شفافيت در معماري خانه‌هاي تارخي شهر تبريز چه جايگاهي دارد؟چگونگي ارتباط فضايي سلسله مراتبي شفافيت در نحوۀ شكل‌گيري معماري خانه‌هاي تاريخي شهر تبريز دو دورۀ قاجار به چه نحوي بوده است؟