ارزيابي كمي و كيفي آلودگي به ريزپلاستيك‎ها در ماهي كوتر دم سياه (Sphyraena genie) درياي عمان

سابقه و هدف: فراواني و ماندگاري زباله هاي پلاستيكي در محيط زيست، به ويژه در محيط هاي دريايي، تهديداتزيست محيطي گسترده اي براي اقيانوس و تنوع زيستي آن به همراه دارد. ريزپلاستيك ها (1 ميكرومتر تا 5 ميل يمتر)،جزء مهمي از آلودگي پلاستيك دريايي مي باشند . نگراني در مورد اثرات منفي ريزپلاستيك ها بر سلامت انسان، توجهبه حضور و خواص فيزيكوشيميايي ريزپلاستيك هاي موجود در محيط هاي آبي و درون بدن آبزيان خوراكي را افزايشداده است. بنابراين، هدف اصلي ا ين پژوهش بررسي كميت (وجود، فراواني و اندازه) و كيفيت(شكل و رنگ) ريزپلاستيك ها در لوله گوارش ماهي كوتر دم سياه(Sphyraena genie) درياي عمان است.مواد و روش ها: براي اين مطالعه، 27 قطعه ماهي كوتر دم سياه (ميانگين طول كل 5.36 ± 42.5 سانتي‌متر و وزن كل 2.5 ± 353.5 گرم) از سواحل شمالي درياي عمان در زمستان سال 1399 به‌وسيله تور گوشگير جمع‌آوري شد.  ماهي ها در آزمايشگاه، زيست‌سنجي و سپس تشريح شدند. براي استخراج ريزپلاستيك ها، هر لوله گوارش با محلول KOH ده درصد هضم و سپس فيلتراسيون خلاء انجام شد. شناسايي ، شمارش و تعيين ويژگي هاي ريزپلاستيك ها(شكل، اندازه و رنگ) به وسيله استريو ميكروسكوپ صورت گرفت . ابعاد ذرات (μm) با استفاده از نرم افزار ImageJ اندازه گيري شد . نتايج و بحث: همه ماهيان مورد بررسي داراي ريزپلاستيك در دستگاه گوارش بودند( 100 درصد). 285 ذره ريزپلاستيك در ماهي كوتر دم سياه درياي عمان يافت شد. ميانگين فراواني ريزپلاستيك‌ها 5.19 ± 10.5 ذره به ازاي هر ماهي و 0.2± 0.8 ذره به ازاي هر گرم وزن تر ماهي بود. ريزپلاستيك‌هاي شناسايي شده به شكل رشته (فراواني: 73%)، قطعات نامنظم (26%) و صفحات فيلم (1%) بودند. رنگ ريزپلاستيك‌ها از طيف رنگي روشن تا تيره متغير بود. تركيب رنگ بر حسب فراواني عبارت بود از سياه خاكستري شفاف كرم قرمز آبي و قرمز تيره سبز و قهوه‌اي صورتي و سفيد آبي تيره و هلويي. حدود نيمي از ريزپلاستيك‌ها طولي كوتاه تر از 300 ميكرومتر داشتند در حالي كه تنها حدود 9% ذرات ريزپلاستيك بلندتر از 1 ميلي‌متر بودند. از نظر اندازه، ريزپلاستيك‌ها در هشت گروه دسته‌بندي شدند: دستۀ يك (اندازه: 100 -1 ميكرو‌متر؛ تعداد 64 ريزپلاستيك)، دسته دو (300 -100 ميكرو‌متر؛ تعداد 85 ريزپلاستيك)، دسته سه (500 -300 ميكرو‌متر؛ تعداد 45 ريزپلاستيك)، دسته چهار (500 ميكرومتر-1 ميلي‌متر؛ 66 ريزپلاستيك) دسته پنج (2-1 ميلي‌متر؛ 19 ذره ريزپلاستيك)، دسته شش (3-2 ميلي‌متر؛ پنج ذره ريزپلاستيك)، دسته هفت (4-3 ميلي‌متر؛ يك ذره ريزپلاستيك) و دسته هشت (5-4 ميلي‌متر؛ بدون ريزپلاستيك). ريزپلاستيك‌هاي قطعه نامنظم نسبت به رشته كوچك‌تر و عمدتاً كمتر از 100 ميكرومتر بودند. با توجه به شكل و اندازه كوچك اغلب ذرات ريزپلاستيك، وجود بقاياي ماهيان كوچك (جمجمه، فلس و رشته‌هاي آبششي) و خرده صدف در لوله گوارش ماهي و همچنين رژيم گوشت‌خواري ماهي كوتر دم سياه، مي‌توان احتمال داد كه ذرات ريزپلاستيك ثانويه تخريب شده ممكن است از طريق زنجيره غذايي منتقل شده باشند.نتيجه گيري: در لوله گوارش همه نمونه هاي مورد بررسي ماهي كوتر دم سياه ذرات ريزپلاستيك مشاهده شد.ريزپلاستيك هاي جداسازي شده به شكل هاي رشته ، قطعات نامنظم و فيلم بودند. رنگ هاي سيا ه، خاكستري و شفافبه عنوان رنگ هاي غالب مشهود بودند كه رشته به عنوان شكل غالب در ريزپلاستيك ها بو د . ريزپلاستيك هاي 1 ميليمتر وكمتر، فراوا نترين (92 %) ذرات بودند. وجود ريزپلاستيك در ماهي مطالعه شده نگراني هاي اكولوژيك و بهداشتي را به دنبالدارد . از اين رو افزايش آگاهي عمومي و مديريت ورود آ لاينده هاي پلاستيكي به محيط زيست دريا ضرو ر ي است .