تخمين ميزان انتشار آلاينده هاي گلخانه اي، برآورد هزينه اجتماعي و ردّپاي اكولوژيك ناشي از مصرف سوخت فسيلي در يك شركت صنعتي

سابقه و هدف: در سال هاي اخير آلودگي هوا به‌عنوان يكي از مهم‌ترين فاكتورهاي مشاركت‌كننده در موضوع سلامت شهروندان و بروز مشكلات زيست محيطي مطرح‌شده است. تعيين ميزان انتشار و هزينه تحميلي آلاينده هاي سوخت هاي فسيلي بر سلامت انسان ها مي تواند يك برآورد مالي از اثرات زيان بار اين تركيبات در اختيار برنامه ريزان شهري و صنعتي قرار دهد. اين مطالعه شامل برآورد ميزان انتشار، هزينه هاي اجتماعي و ردپاي اكولوژيك آلاينده هاي NOx، SO2، SO3، CO، SPM، CO2، CH4 و N2O ناشي از مصرف سه نوع سوخت فسيلي گاز طبيعي، بنزين و گازوئيل در يك مجموعه صنعتي است.مواد و روش ها: محدوده مطالعاتي يك شركت صنعتي در غرب تهران است. ابتدا اطلاعات مربوط به مصرف سوخت هاي فسيلي شامل گاز طبيعي، بنزين و گازوئيل در بخش هاي موتورخانه، خودروهاي سواري و صنعتي در سال 1401 جمع آوري گرديد. جهت برآورد نرخ انتشار آلاينده هاي يادشده، از ترازنامه انرژي معاونت انرژي و برق وزارت نيرو در سال 1399 استفاده شد. با در اختيار داشتن ميزان سوخت مصرف‌شده از هر منبع سوخت فسيلي و بر اساس مبلغ پايه هزينه اجتماعي هر آلاينده ، نسبت به برآورد اوليه هزينه اجتماعي آلاينده ها اقدام شده و سپس اين هزينه ها با اختصاص ضرايب اصلاحي (با توجه به تغيير قيمت ها از سال 1381 تاكنون)، واقعي سازي شدند. سپس مطابق با تخمين صورت گرفته از ميزان كل سوخت هاي فسيلي مصرفي در سال 1401 ، ردپاي اكولوژيكي آن ها محاسبه گرديد.نتايج و بحث: مطابق با برآورد به‌عمل‌آمده، درمجموع 1943880.64 مترمكعب گاز طبيعي در موتورخانه ها، 64435 ليتر بنزين و 461482 ليتر نفت گاز در وسايل نقليه سواري و سنگين در سال 1401 در اين شركت مصرف‌شده است. نتايج نشان داد نرخ انتشار گازهاي آلاينده NOx، SO2، SO3،CO ، SPM، CO2، CH4 و N2O به ترتيب 17278.68، 7694.17، 90.34، 25972.46، 6400.79، 4088860.01، 187.43، 78.81 كيلوگرم در سال 1401 بوده است. آلاينده  CO2با 4088860.01 كيلوگرم بيشترين و آلاينده SO3 با 90.34 كيلوگرم كمترين ميزان انتشار را در اين سال داشته اند. بر اساس ضريب انتشار به‌دست‌آمده از ترازنامه انرژي سال99، هزينه اجتماعي آلاينده هاي NOx، SO2،CO ، SPM، CO2، CH4 به ترتيب 437081507، 592005417، 205312306، 1160386931، 1722935861، 1659463 ريال در سال تخمين زده شد كه نشان مي دهد گازهاي CO2 و CH4 به ترتيب بالاترين و كمترين هزينه اجتماعي را به محيط زيست تحميل مي كنند. پس از واقعي سازي قيمت هاي ثابت سال 1381، كل هزينه اجتماعي آلاينده هاي اندازه گيري شده بر اساس رويكرد نرخ ارز و نرخ تورم به ترتيب در حدود 4119381486 و 16383725983 ميليارد ريال در سال 1401 تخمين زده شد. برآورد ردپاي اكولوژيك سوخت هاي فسيلي مصرفي حاكي از آن است كه مصرف بنزين با 22.87 هكتار بيشترين و گاز طبيعي با 9.33 هكتار كمترين ردپاي اكولوژيك را ايجاد كرده اند ضمن اينكه كل ردپاي اكولوژيك در حدود 50.93 هكتار محاسبه گرديده است.نتيجه گيري: هزينه اجتماعي تحميلي آلاينده ها در اين مطالعه نتايج متفاوتي را با توجه به حجم انتشار آن ها نشان داد. درحالي‌كه بخش موتورخانه با مقدار 26655364.69 بيشترين سهم را در انتشار گازهاي گلخانه اي داشت ولي ليفتراك ها بيشترين هزينه اجتماعي را به ميزان 1808115554 ريال به محيط زيست تحميل كرده اند كه دليل آن بالا بودن ميزان انتشار سه آلاينده NOx، SPM و SO2 از ليفتراك و همچنين بالاتر بودن هزينه اجتماعي اين سه آلاينده در ترازنامه انرژي نسبت به ساير آلاينده ها مي باشد. اين روش مي تواند به‌عنوان يك الگو در محاسبه هزينه هاي اجتماعي آلاينده هاي انتشاريافته در مجموعه هاي صنعتي مورداستفاده قرارگرفته و در سرفصل برنامه ريزي محيط زيستي آن ها پايش شود به‌طوري‌كه با شناسايي كانون هاي ايجاد آلودگي و اولويت بندي كردن آن ها، نسبت به بودجه بندي در راستاي كاهش ميزان انتشار و هزينه اجتماعي آلاينده ها اقدام شود.