معناشناسي اراده از منظر ابن‌سينا مشترك لفظي يا مشترك معنوي

در آثار ابن‌سينا، عبارت‌هاي ناظر به بحث اراده به‌گونه‌اي است كه امكان دو تفسير را از آن فراهم مي‌كند. عده‌اي از محققان معتقدند كه ابن‌سينا صفت اراده را بين واجب تعالي و انسان مشترك لفظي مي‌داند. در مقابل، عده‌اي معتقدند كه او اين صفت را مشترك معنوي مي‌داند. توجه به آثار ابن‌سينا نشان مي‌دهد كه عبارت‌هاي ابن‌سينا در مواردي همچون موارد زير، زمينۀ خوانش اشتراك لفظي را ايجاد كرده‌است: (1) عدم مغايرت مفهومي صفات الهي به خصوص صفت علم و اراده؛ (2) تمايز اراده در واجب تعالي و انسان. از سوي ديگر عبارت‌هاي او دربارۀ تقسيم اراده و مقايسۀ اراده در انسان و واجب تعالي، زمينۀ برداشت اشتراك معنوي را فراهم نموده‌است. به نظر مي‌رسد مي‌توان نظريه ابن‌سينا را اشتراك معنوي دانست و با استناد به عبارت‌هاي او دربارۀ اراده و صفات الهي تفسيري از شواهد ناظر به اشتراك لفظي ارائه كرد. توجه به آثار ابن‌سينا اجازه مي‌دهد كه اراده را به «حيثيتي در فاعل عالم كه سبب وجوب صدور فعل از او مي‌گردد» تعريف كنيم. در اين صورت، ارادۀ ميان خدا و انسان مشترك معنوي خواهد بود. در چهارچوب چنين تعريفي، تمايز ارادۀ خداوند و ارادۀ انسان، صرفاً تمايزي مصداقي خواهد بود.