شواهدي بر تعميم نظريۀ ابصار سهروردي به ديگر ادراكات حسي و برخي از كاركردهاي آن

چگونگي دريافتِ محسوسات همواره در فلسفۀ اسلامي مورد بحث بوده‌است. چهار نظريه در تبيين فرايند ادراك حسي پايه‌ريزي شده‌است. پيش از شيخ اشراق، مشائيان در ادراكات حسي به انطباع و رياضي‌دانان در خصوص ادراك بصري به خروج شعاع قائل بودند. سهروردي با نقد نظريات پيش از خود در خصوص ادراك بصري، بر اضافۀ اشراقي و ارتباط مستقيم نفس انساني با مبصَرات خارجي تأكيد دارد. او گرچه دربارۀ كيفيت ادراك بصري به تفصيل سخن گفته‌است، اما به طور آشكار دربارۀ كيفيت ادارك در ديگر حواس ظاهري سخني به ميان نياورده‌است. اين امر موجب شده‌است عده‌اي در تعميم نظريۀ او به ديگر ادراكات حسي ترديد كنند. ما در نوشتار پيش رو كوشيده‌ايم شواهدي بر تعميم نظريۀ ابصار سهروردي به ديگر حواس ظاهري اقامه كنيم. و براي آنكه ميزان اثر گذاري اين نظريه را در نظام فلسفي او نشان دهيم، برخي از كاركردهاي اين نظريه را در نظام فلسفي او مورد مطالعه قرار داده‌ايم. در اين نوشتار، سه شاهد بر تعميم نظريه او به ديگر حواس ظاهري اقامه مي‌كنيم كه از ميان اين سه شاهد، دو شاهد از نوآوري‌هاي اين نوشتار به شمار مي‌رود. و در پايان،كاركردها اين نظريه را در نظام الهياتي ـ فلسفي سهروردي مورد كنكاش قرار خواهيم داد.