مدل‌سازي چندسطحي عوامل فردي و خانوادگي و اجتماعي در تعيين عوامل مؤثر بر نگرش به بزهكاري نوجوانان

زمينه و هدف: نوجواني دوره‌اي با مخاطرهٔ بالا، براي دچارشدن به بسياري از انواع رفتارهاي مشكل‌آفرين ازقبيل سوءمصرف مواد و بزهكاري و غيره است. مطالعات متعددي عوامل مؤثر بر بزهكاري نوجوانان را بررسي كرده‌اند. پژوهش حاضر با هدف بررسي تأثير عوامل فردي و خانوادگي و اجتماعي در نگرش به بزهكاري نوجوانان انجام شد. روش‌بررسي: روش اجراي پژوهش، توصيفي و طرح پژوهش همبستگي از نوع تحليل چندسطحي بود. جامعه‌ٔ آماري پژوهش را تمامي دانش‌آموزان مقطع متوسطهٔ شهر بابل تشكيل دادند كه ۶۸۹ نفر (۳۳۴ پسر و ۳۵۵ دختر) از آنان به‌روش نمونه‌گيري خوشه‌اي مرحله‌اي براي شركت در پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه‌هاي بزهكاري، هوش هيجاني، خودارزشمندي، مقياس ادراك والدين، سنجش خانواده، حمايت اجتماعي و پرسشنامهٔ پاسكال و همكاران بود. جهت توصيف داده‌ها از روش‌هاي آمار توصيفي و شاخص‌هايي همچون ميانگين و انحراف معيار براي متغيرهاي كمي و تعداد و درصد براي متغيرهاي كيفي استفاده شد. تجزيه‌وتحليل داده‌ها با استفاده از تحليل همبستگي و رگرسيون خطي چندگانه و مدل‌سازي خطي سلسله‌مراتبي با بهره‌گيري از نرم‌افزار STATA ويرايش ۱۴ انجام شد. مقدار آلفا در تمامي آزمون‌ها برابر با ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد. يافته‌ها: در هر دو روش مدل‌سازي خطي چندگانه و سلسله‌مراتبي نشان داده شد كه متغيرهاي جنسيت، سن، خودارزشمندي و گرمي اثر آماري معناداري بر نگرش به بزهكاري ندارند؛ درحالي‌كه متغيرهاي هوش هيجاني (۰٫۰۰۱ p)، عملكرد خانواده (۰٫۰۰۱ p)، حمايت از خودمختاري (۰٫۰۰۱=p)، درگيري (۰٫۰۱۰=p)، ارتباط با همسالان بزهكار (۰٫۰۰۱ p) و حمايت اجتماعي (۰٫۰۰۱ p) اثر آماري معناداري بر نگرش به بزهكاري نشان دادند. نتيجه‌گيري: عوامل فردي و خانوادگي و اجتماعي در نگرش به بزهكاري نوجوانان تأثير معناداري دارند؛ بنابراين در برنامه‌ريزي‌هاي صورت‌گرفته براي نوجوانان كه سرمايهٔ عظيم كشور و جوانان آينده هستند بايد به نقش اين عوامل توجه شود. پيامدهاي نامناسب بزهكاري براي خود نوجوانان و خانواده‌ها و به‌خصوص جامعه بسيار است. براي رسيدن به چنين هدفي بايد آگاهي از علل و عوامل مؤثر در بزهكاري نوجوانان را كسب كرد.