مدل‌سازي پوياي تغييرات كاربري اراضي مبتني بر نظام انسان – محيط زيست ( مطالعه موردي: حوزه آبخيز طالقان)

تغييرات كاربري اراضي در كشور‌هايي همچون ايران كه با محدوديت فضا روبه‌رو است بايد مانند مصرف آب با تفكر و مطابق با برنامه‌ريزي مناسب و به نحو مطلوب باشد. از سويي ديگر پويايي ذاتي بشر و نيازهاي او، شيوه و ميزان استفاده از زمين را درگذر زمان با تغيير و دگرگوني مواجه ساخته است. لذا هدف از اين پژوهش مدل‌سازي پوياي تغييرات كاربري اراضي مبتني بر نظام انسان- محيط‌زيست در حوزه آبخيز طالقان مي‌باشد. بدين منظور با استفاده از تصاوير سري زماني ماهواره لندست، نقشه‌هاي كاربري اراضي براي سال‌هاي 1994، 1999، 2002، 2009، 2014، 2019، در شش كلاس مرتع، جنگل، اراضي كشاورزي، اراضي باير، مسكوني و آب طبقه‌بندي گرديد. پس از صحت‌سنجي نقشه‌ها و آشكارسازي تغييرات، تحت سه سناريو رشد اقتصادي فعلي، رشد سريع اقتصادي و توسعه پايدار با استفاده از مدل‌سازي سيستم‌ پويا، شبيه‌سازي تا سال 1435 انجام گرديد. نتايج آشكارسازي تغييرات كاربري اراضي در طول دوره نشان مي‌دهد كه روند تغييرات اراضي كشاورزي، مراتع، جنگل، كاهشي بوده و اراضي باير و منطقه مسكوني نيز در طول دوره بررسي همواره روندي افزايشي داشته است. نتايج حاصل از شبيه‌سازي نشان مي‌دهد از بين سه سناريو موردبررسي، سناريو توسعه پايدار از هماهنگي بين ميزان ‌بهره‌برداري از زمين و تأمين‌ نياز‌هاي اجتماع و رشد اقتصادي قابل‌قبول برقرار بوده است. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت سناريو توسعه پايدار مبناي مهمي براي برنامه‌ريزي كاربري اراضي در سال‌هاي آتي جهت كاهش تخريب منابع طبيعي و حفظ حالت پايدار در آن است و اين سناريو رشد اقتصادي مطلوبي را در آينده رقم مي‌زند.